سىياسەت
2 مىنۇت ئوقۇش
ئامېرىكا ھۆكۈمىتى مارتېن لۇتېر كىڭ سۇيىقەستىگە ئائىت 230 مىڭ بەتلىك مەخپىي ھۆججەتنى ئاشكارىلىدى
ئاشكارىلانغان مەزكۇر ھۆججەتلەردە فېدېراتسىيە تەكشۈرۈش ئىدارىسىنىڭ تەكشۈرۈشى, يوشۇرۇن يىپ ئۇچلىرى ۋە دېلوغا مۇناسىۋەتلىك نۇرغۇنلىغان خاتىرىلەرنىڭ تەپسىلاتلىرى ئورۇن ئالغان.
ئامېرىكا ھۆكۈمىتى مارتېن لۇتېر كىڭ سۇيىقەستىگە ئائىت 230 مىڭ بەتلىك مەخپىي ھۆججەتنى ئاشكارىلىدى
/ AP
2025-يىلى7-ئاينىڭ22-كۈنى

ئامېرىكا دۆلەتلىك ئىستىخبارات ئىدارىسىنىڭ باشلىقى تۇلسى گاببارد، دوكتور مارتېن لۇتېر كىڭ (MLK) نىڭ قەستلەپ ئۆلتۈرۈلۈشىگە مۇناسىۋەتلىك 230 مىڭ بەتتىن ئارتۇق ھۆججەتنىڭ ئاممىغا ئاشكارىلانغانلىقىنى جاكارلىدى.

گاببارد دۈشەنبە كۈنى ئېلان قىلغان باياناتىدا، بۇ ھۆججەتلەرنىڭ فېدېراتسىيە تەكشۈرۈش ئىدارىسىنىڭ مەزكۇر قەستلەپ ئۆلتۈرۈش دېلوسىغا دائىر تەكشۈرۈش تەپسىلاتلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

ئۇ يەنە، ھۆججەتلەردە «يوشۇرۇن يىپ ئۇچلىرىغا ئائىت مۇزاكىرىلەر، دېلونىڭ ئىلگىرىلەش جەريانىنى تەپسىلىي بايان قىلىدىغان فېدېراتسىيە تەكشۈرۈش ئىدارىسىنىڭ ئىچكى خاتىرىلىرى، جېيمىس ئېرل رېينىڭ سابىق كامېرداشلىرىنىڭ رېي بىلەن بىر سۇيىقەست پىلانىنى مۇزاكىرە قىلغانلىقىغا دائىر ئۇچۇرلار ۋە باشقا نۇرغۇن مەزمۇنلارنىڭ بارلىقى»نى قوشۇمچە قىلدى.

گاببارد ئامېرىكا خەلقىنىڭ بۇ تەكشۈرۈشنىڭ ھەقىقىي ئەھۋالىنى بىلىش ئۈچۈن 60 يىلغا يېقىن ۋاقىت كۈتكەنلىكىنى ئەسكەرتتى.

«پىرېزىدېنت ترامپنىڭ رەھبەرلىكىدە، دۆلەت تارىخىمىزدىكى بۇ بۇرۇلۇش خاراكتېرلىك پاجىئەگە مۇناسىۋەتلىك ھەقىقەتنىڭ تولۇق ئاشكارىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، ھېچقانداق تەپسىلاتنى نەزەردىن ساقىت قىلمىدۇق. كىڭ ئائىلىسىنىڭ قوللىغانلىقىغا چىن يۈرىكىمدىن تەشەككۈر ئېيتىمەن» دېدى گاببارد.

مارتېن لۇتېر كىڭنىڭ جىيەنى ئالۋېدا كىڭ، ھۆججەتلەرنى ئاشكارىلاش ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرغانلىقى ئۈچۈن پىرېزىدېنت ترامپ ۋە گابباردقا مىننەتدارلىق بىلدۈردى.

ئۇ مۇنداق دېدى: «تاغام ھەقىقەت ۋە ئادالەت ئۈچۈن باتۇرلۇق بىلەن ياشاپ ئۆتتى. ئۇنىڭ ئېتىقاد بىلەن سۇغۇرۇلغان مەڭگۈلۈك مىراسى بۈگۈنمۇ ئامېرىكالىقلارغا ئىلھام بېرىشنى داۋاملاشتۇرماقتا. گەرچە بىز ئۇنىڭ ئۆلۈمىگە ھېلىھەم قايغۇرۇۋاتقان بولساقمۇ، بۇ ھۆججەتلەرنىڭ مەخپىيەتلىكتىن چىقىرىلىپ ئاشكارىلىنىشى، ئامېرىكا خەلقى ئېرىشىشكە تېگىشلىك بولغان ھەقىقەتكە قاراپ بېسىلغان تارىخىي قەدەمدۇر.»

«تارىخىي قەدەم»

ئەدلىيە مىنىستىرلىقى، فېدېراتسىيە تەكشۈرۈش ئىدارىسى (FBI)، مەركىزىي ئىستىخبارات ئىدارىسى (CIA)  ۋە دۆلەتلىك ئارخىپ ئىدارىسى بىلەن ھەمكارلىشىپ ئېلىپ بېرىلغان بۇ ھۆججەت ئاشكارىلاش خىزمىتى، پىرېزىدېنت دونالد ترامپنىڭ مارتېن لۇتېر كىڭ، سابىق پىرېزىدېنت جون كېننىدى (JFK) ۋە كېڭەش پالاتا ئەزاسى روبېرت كېننىدى (RFK) قاتارلىقلارنىڭ قەستلىنىش دېلولىرىغا مۇناسىۋەتلىك ھەقىقەتنىڭ تولۇق ئاشكارىلىنىشىنى نىشان قىلغان پىرېزىدېنت پەرمانىغا ئاساسەن ئەمەلىيلەشتۈرۈلدى.

مارتېن لۇتېر كىڭ كىچىك 1968-يىلى 4-ئاپرېل كۈنى، تېننېسسى ئىشتاتىنىڭ مەمفىس شەھىرىدىكى لوررېين مېھمانخانىسىنىڭ بالكوندا قوراللىق ھۇجۇمغا ئۇچراپ، 39 يېشىدا ئالەمدىن ئۆتكەنىدى. قەستلەش ۋەقەسىنى ئۆز بوينىغا ئالغان جېيمىس ئېرل رېي 99 يىللىق قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان بولسىمۇ، لېكىن ۋەقەگە دائىر گۇمان-شۈبھىلەر ۋە سۇيىقەست نەزەرىيەلىرى ھازىرغىچە كۈنتەرتىپتىكى قىزىق نۇقتىسىنى يوقاتقىنى يوق.

ئەدلىيە مىنىستىرى پام بوندى ئۆز نۆۋىتىدە، «مىللىتىمىزنىڭ بۇ ئۇلۇغ داھىيسىنىڭ ۋەھشىيلەرچە قەستلىنىشىدىن نەچچە ئون يىل ئۆتكەندىن كېيىن، ئامېرىكا خەلقىنىڭ ھەقىقەتنى بىلىشكە ھەقلىق ئىكەنلىكىنى» تەكىتلىدى.

مەركىزىي ئىستىخبارات ئىدارىسىنىڭ باشلىقى جون راتكلىف، بۇ ھۆججەتلەرنىڭ ئاشكارىلىنىشىنىڭ ئامېرىكا خەلقىگە «ئەڭ يۇقىرى دەرىجىدىكى ئاشكارىلىق» بىلەن تەمىنلەش يولىدا، ئۆز ئىدارىسى ئۈچۈن بىر «مۇھىم بۇرۇلۇش نۇقتىسى» ھېسابلىنىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

ئىزدىنىڭ
تۈركىيە 2026-يىلى پاكىستاندىكى بەش نېفىتلىكتە چارلاش خىزمەتلىرىنى باشلايدۇ
ياۋروپا ئىتتىپاقى 2027-يىلىغىچە رۇسىيە گازىنى ئىمپورت قىلىشنى توختىتىشنى قارار قىلدى
ب د ت ئومۇمىي كېڭىشى ئىسرائىلىيەنىڭ ئىشغال قىلغان گولان تۆپىلىكلىرىدىن چېكىنىشىنى تەلەپ قىلدى
ماتتارېللا: «ياۋروپا ئورتاق مۇداپىئەسىنى قۇرۇپ چىقالمىسا پاجىئەلىك ئاقىۋەتلەر كېلىپ چىقىدۇ»
ترامپنىڭ ئېغىر-بېسىقلىق چاقىرىقىغا قارىماي، ئىسرائىلىيە سۈرىيەنىڭ جەنۇبىدا يېڭى ھۇجۇم ئېلىپ باردى
مىسىر بىلەن ئامېرىكا غەززەنىڭ قايتا قۇرۇلۇشىنى مۇزاكىرىلەشمەكتە
قاتار غەززە تىنچلىق سۆھبىتىنىڭ «ئىككىنچى باسقۇچى» ئۈچۈن بېسىمىنى كۈچەيتمەكتە
خاقان فىدان ناتونىڭ بىريۇسسېلدا چاقىرىلىدىغان ھەل قىلغۇچ سۆھبەتلىرىگە قاتنىشىدۇ
ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتايغا قارشى دۇنيا سودا تەشكىلاتىدا ئاچقان دېلوسىنى بىكار قىلدى
كولومبىيە كىچىك بالىلارنى سۇيىئىستېمال قىلغان يەھۇدىي تەرىقىتى ئەزالىرىنى قوغلاپ چىقاردى
ترامپ گوندۇراسنى سايلام كېچىكىشلىرى سەۋەبىدىن سايلام كومىتېتىنى ئەيىبلىدى
ئىسرائىلىيەنىڭ ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىگە خىلاپلىق قىلىپ بەش پەلەستىنلىكنى يارىدار قىلدى
مادۇرو ئامېرىكا بىلەن چوڭقۇرلىشىۋاتقان جىددىيچىلىكلەر ئالدىدا «مۇتلەق ساداقەت» قەسىمى قىلدى
ئىسرائىلىيە 2 پەلەستىنلىكنى ئۆلتۈرۈپ، ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىنى يەنە دەپسەندە قىلدى
پەلەستىن كوماندىسىنىڭ «ئەرەب لوڭقىسى»نىڭ ئېچىلىش مۇسابىقىسىدىكى غەلىبىسى قاتارنى ھاڭ-تاڭ قالدۇردى