خىتاي ئامېرىكا ماللىرىغا قويۇلغان قوشۇمچە تاموژنا باجلىرىنىڭ توختىتىلىشىنى يەنە بىر يىل ئۇزارتىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. بۇ قارار ئۆتكەن ھەپتە خىتاي دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ بىلەن ئامېرىكا پىرېزىدېنتى دونالد ترامپ ئوتتۇرىسىدا ئۆتكۈزۈلگەن سۆھبەتلەردە ھاسىل قىلىنغان كېلىشىمنى رەسمىيلەشتۈرگەن بولدى.

چارشەنبە كۈنى خىتاي مالىيە مىنىستىرلىقىنىڭ تور بېكىتىدە خىتاي دۆلەت كېڭىشىدىن نەقىل ئېلىنغان ھالدا ئېلان قىلىنغان باياناتتا: «بىر يىلغىچە ئامېرىكا ماللىرىغا يۈرگۈزۈلگەن %24 لىك تاموژنا بېجى توختىتىلغان ھالەتتە تۇرىدۇ، %10 لىك تاموژنا بېجى بولسا كۈچىنى ساقلاپ قالىدۇ» دېيىلدى.

باياناتتا، بۇ قارارنىڭ «خىتاي-ئامېرىكا ئىقتىسادىي ۋە سودا كېڭىشىشلىرىدە ھاسىل قىلىنغان ئورتاق تونۇشقا ئاساسەن» چىقىرىلغانلىقى ھەمدە 10-نويابىردىن باشلاپ يولغا قويۇلىدىغانلىقى قەيت قىلىندى.

ئىككى رەھبەر ئۆكتەبىر ئېيىنىڭ ئاخىرىدا جەنۇبىي كورېيەدە ئۇچرىشىپ، يېقىنقى ئايلاردا ئېلىپ بېرىلغان بىر قانچە قېتىملىق سودا سۆھبەتلىرىدىن كېيىن، بىر يىللىق «نازۇك ئۇرۇش توختىتىش»نى رەسمىي ئۇزارتقانىدى.

ترامپ سەيشەنبە كۈنى ئامېرىكانىڭ خىتايدىن ئىمپورت قىلىنىدىغان ماللارغا يۈرگۈزگەن قوشۇمچە تاموژنا بېجىنى %20 دىن %10 كە چۈشۈرىدىغانلىقىنى ۋە بۇنىڭمۇ 10-نويابىردىن باشلاپ يولغا قويۇلىدىغانلىقىنى رەسمىي ئېلان قىلدى.

ئېشىۋاتقان تاموژنا باجلىرى

بۇ يىل دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ ئىككى ئىقتىسادىي گەۋدە بولغان ئامېرىكا بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدا تاموژنا باجلىرىنىڭ ئۆسۈشىگە ئەگىشىپ جىددىيچىلىك كۈچەيدى. ئىككى تەرەپنىڭ بىر-بىرىنىڭ مەھسۇلاتلىرىغا يۈرگۈزگەن باجلىرى مەلۇم بىر باسقۇچتا ئۈچ خانىلىق سەۋىيەگە يېتىپ، سودىنى قىيىنلاشتۇرۇۋەتتى.

شۇنىڭدىن بېرى، يۇقىرى دەرىجىلىك ئىقتىسادىي رەھبەرلەرنىڭ يېقىنقى ئايلاردا بىر نەچچە قېتىم ئۇچرىشىپ ئۆتكۈزگەن سۆھبەتلىرى ئارقىلىق جىددىي بىر ئۇرۇش توختىتىش ئەمەلگە ئاشتى. بىراق، ئېكىسپورتنى كونترول قىلىش ۋە باشقا مەسىلىلەرگە دائىر سۈركىلىشلەر يەنىلا داۋاملاشماقتا.

خىتاي يەنە بىر باياناتىدا، مارت ئېيىدا ئامېرىكانىڭ دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرىغا قارىتىلغان قوشۇمچە تاموژنا بېجى تەدبىرلىرىنى «ئىجرا قىلىشنى توختىتىدىغانلىقى»نى بىلدۈردى.

بۇ قەدەم، ترامپنىڭ خىتاينىڭ فېنتانىل (fentanil) مەسىلىسىدىكى پوزىتسىيەسى سەۋەبلىك خىتاي ماللىرىغا يۈرگۈزۈلگەن قوشۇمچە تاموژنا بېجىنى بىر ھەسسە ئۆستۈرگەنلىكىگە قارىتا جاۋاب سۈپىتىدە چىقىرىلغانىدى. ئەمدى بۇ نىسبەت كېلەر ھەپتىدىن باشلاپ قايتىدىن %10 كە چۈشىدۇ.

بېيجىڭ ئامېرىكادىن ئىمپورت قىلىنغان توخۇ، بۇغداي، قوناق ۋە پاختا قاتارلىق مەھسۇلاتلارغا %15 قوشۇمچە باج قويغانىدى. ئۇنىڭدىن باشقا، ئامېرىكا پۇرچىقى، چوشقا گۆشى، كالا گۆشى، سۈت مەھسۇلاتلىرى ۋە باشقا دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرىغا %10 قوشۇمچە تاموژنا بېجى يۈرگۈزگەنىدى. بۇ ئەھۋال، ترامپنىڭ سىياسىي قوللىشىغا مۇھىم مەنبە بولغان دېھقانلارغا سەلبىي تەسىر كۆرسەتكەنىدى.

ئۆتكەن يىلى ئامېرىكانىڭ پۇرچاق ئېكىسپورتىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى خىتايغا قىلىنغان بولسىمۇ، سودا تالاش-تارتىشى چوڭقۇرلاشقانسېرى بېيجىڭ بارلىق زاكازلارنى توختاتقانىدى.

جىددىيچىلىكنىڭ يۇمشىشى

بېيجىڭ سۆھبەتلەردىن كېيىن، سىيرەك توپا ئېلېمېنتلىرى تېخنىكىسىنى ئېكىسپورت قىلىشقا قويۇلغان چەكلىمىلەرنى بىر يىل توختىتىشقا قوشۇلدى.

خىتاي ھۆكۈمرانلىق قىلىدىغان ئىستراتېگىيەلىك ساھە بولغان سىيرەك توپا ئېلېمېنتلىرى، دۆلەت مۇداپىئەسى، ئاپتوموبىل ۋە ئىستېمال ئېلېكترون مەھسۇلاتلىرى ئىشلەپچىقىرىش ئۈچۈن ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە.

خىتاي سودا مىنىستىرلىقى، ئامېرىكانىڭ بۇنىڭغا جاۋابەن، قارا تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ %50 دىن ئارتۇق پېيىغا ئىگە بولغان قارمىقىدىكى شىركەتلەرگە قارىتىلغان «مەۋجۇت ئورۇنلار تىزىملىكى» ئېكىسپورت چەكلىمىسىنى بىر يىل توختىتىشقا قوشۇلغانلىقىنى ئېلان قىلدى.

ئامېرىكا يەنە، ئىككى تەرەپنىڭ بىر-بىرىنىڭ پاراخوتلىرىغا پورت ھەققى ئېلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ۋە خىتاينىڭ كېمىسازلىق سانائىتىگە قارىتىلغان تەدبىرلەرنى بىر يىل توختىتىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

خىتاي ئامېرىكانىڭ بۇ قەدىمىدىن كېيىن «جاۋاب تەدبىرلىرىنى» بىر يىل بويىچە توختىتىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.