رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنا ئوتتۇرىسىدا دۈشەنبە كۈنى (بۈگۈن) ئۆتكۈزۈلۈشى پىلانلانغان تىنچلىق سۆھبىتىدىن ئىلگىرى بارلىق كۆزلەر ئىستانبۇلغا تىكىلدى؛ ھەر ئىككى دۆلەت ھەيئىتى شەھەرگە يېتىپ كەلدى.
2022-يىلى فېۋرالدا ئۇرۇش پارتلىغاندىن كېيىنلا، تۈركىيە رۇسىيە ۋە ئۇكرائىنانى ئانتاليا ۋە ئىستانبۇلدا بىر يەرگە جەم قىلدى.
بۇ يىل ماي ئېيىدا، تۈركىيە يەنە بىر قېتىم ئىككى تەرەپنى ئۈچ يىلدىن ئارتۇق داۋاملاشقان توقۇنۇشتىن كېيىن تۇنجى قېتىم بىر يەرگە جەم قىلىشقا مۇۋەپپەق بولدى؛ سۆھبەت 16-ماي ئىستانبۇلدىكى دولماباغچە سارىيىدا ئۆتكۈزۈلدى.
ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدىكى ئىككىنچى نۆۋەتلىك سۆھبەتنىڭ دۈشەنبە كۈنى سائەت 13:00 دە ئىستانبۇلدىكى تارىخىي چىراغان سارىيىدا ئۆتكۈزۈلۈشى كۈتۈلمەكتە.
تەرەپلەر 16-مايدىكى سۆھبەتتە 1000 دىن ئەسىر ئالماشتۇرۇش، مۇمكىن بولغان ئۇرۇش توختىتىش ھەققىدىكى كۆز قاراشلىرىنى تەپسىلىي ئوتتۇرىغا قويۇش ۋە سۆھبەتنى داۋاملاشتۇرۇش توغرىسىدا كېلىشكەنىدى. تەرەپلەر ئەسىر ئالماشتۇرۇشنىڭ 25-ماي تاماملانغانلىقىنى ئېلان قىلدى.
خەلقئارالىق ئاكتىيورلار ئىستانبۇلدا بۇ مۇساپىنىڭ باشلانغانلىقىدىن مەمنۇن بولغانلىقىنى ئىزچىل ئىپادىلەپ كەلگەن بولسا، تۈركىيە ساھىبخانلىق قىلغان سۆھبەتلەر دۇنيا مەتبۇئاتلىرىدىمۇ كەڭ ئورۇن ئالدى.
تۈركىيە ۋاسىتىچىلىق تىرىشچانلىقىنى داۋاملاشتۇرماقتا
تۈركىيە رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنا ئوتتۇرىسىدا تىنچلىق ئورنىتىش يولىدىكى خىزمەتلىرىنى داۋاملاشتۇرماقتا. تاشقى ئىشلار مىنىستىرى خاقان فىدان 26-27-ماي كۈنلىرى موسكۋادا، 29-30-ماي كۈنلىرى كىيېۋدا زىيارەتتە بولدى.
موسكۋادا فىدان رۇسىيە پىرېزىدېنتى ۋلادىمىر پۇتىن بىلەن كۆرۈشتى ھەمدە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى سېرگېي لاۋروۋ ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلار بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزدى.
فىدان لاۋروۋ بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبىتىدە: «رۇسىيەنىڭ ئۇكرائىنا بىلەن بىۋاسىتە سۆھبەتلىشىش ئۈچۈن ئىستانبۇلنى تاللىشى، دۆلەتلىرىمىزنىڭ مۇقىملىقنى ئىشقا ئاشۇرۇش يۆنىلىشىدىكى ئورتاق چۈشەنچىسىنىڭ ئىپادىسىدۇر» دېدى.
لاۋروۋ بولسا تۈركىيەنىڭ ئۇكرائىنا بىلەن بىۋاسىتە سۆھبەتلىشىش پۇرسىتىنى قايتىدىن يارىتىپ بەرگەنلىكىنى قەدىرلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
28-ماي لاۋروۋ ئۇكرائىناغا كېيىنكى سۆھبەتنىڭ 2-ئىيۇن ئىستانبۇلدا ئۆتكۈزۈلۈشىنى تەۋسىيە قىلغانلىقىنى ئېلان قىلغاندىن، ئالاقىدار تەرەپلەرنىڭ نەزىرى يەنە بىر قېتىم تۈركىيەگە بۇرالدى.
پۇتىننىڭ مەسلىھەتچىسى ۋلادىمىر مېدىنسكىي باشچىلىقىدىكى ھەيئەتنىڭ، رۇسىيەنىڭ «كىرىزىسنىڭ ماھىيەتلىك سەۋەبلىرىنى ھەل قىلىشقا يۈزلەنگەن بارلىق تەرەپلەرنى» ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر ئەسلەتمە تەييارلىغانلىقىنى ۋە بۇنى ئۇكرائىنا ھەيئىتىگە سۇنۇشقا تەييار ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى. ئۇ يەنە تۈركىيەگە رەھمەت ئېيتتى.
يۇقىرى دەرىجىلىك بىر رۇس ئەمەلدارى يەكشەنبە كۈنى موسكۋانىڭ ئۇكرائىنانىڭ توقۇنۇشقا تىنچلىقپەرۋەر ھەل قىلىش چارىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان رامكا لايىھەسىنى تاپشۇرۇۋالغانلىقىنى ئېيتتى.
پۇتىننىڭ مەسلىھەتچىسى شۇنداقلا دۈشەنبە كۈنىدىكى ئىستانبۇل سۆھبىتىدە رۇسىيە ھەيئىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدىغان ۋلادىمىر مېدىنسكىي، ھۆججەتنىڭ ئۇكرائىنچە ۋە ئىنگلىزچە سۇنۇلغانلىقىنى جەزملەشتۈردى. ئۇ تىلنىڭ مەسىلە ئەمەسلىكىنى ۋە ئاساسلىق نۇقتىلارنىڭ غەرب تاراتقۇلىرىدا ئاللىقاچان ئېلان قىلىنغانلىقىنى سۆزلىرىگە ئىلاۋە قىلدى.
مېدىنسكىي يەنە رۇسىيەنىڭ ئۆز مەيدانىنى سۆھبەت جەريانىدا ئېلان قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
ئۇكرائىنا دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرى ئىستانبۇلدىكى ھەيئەتكە رەھبەرلىك قىلىدۇ
رۇسىيە زىيارىتىدىن كېيىن، فىدان ئۇكرائىنا پايتەختى كىيېۋدا خىزمەت زىيارىتىدە بولدى.
ئۇكرائىنا پىرېزىدېنتى ۋولودىمىر زېلېنىسكىي ۋە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئاندرىي سىبىھا قاتارلىق يۇقىرى دەرىجىلىك ئۇكرائىنا ئەمەلدارلىرى بىلەن كۆرۈشكەن فىدان، سىبىھا بىلەن ئۆتكۈزگەن مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا، تۈركىيەنىڭ دائىمىي تىنچلىق چاقىرىقىنى تەكرارلىدى. تۈركىيەنىڭ ھەر ئىككى تەرەپ بىلەن ياخشى مۇناسىۋەتتە ئىكەنلىكىنى تەكىتلىگەن فىدان، تەرەپلەر سۆھبەت ئۈستىلى ئەتراپىدا تۇرىدىغانلا بولسا، ئىلگىرىلەش ھاسىل قىلغىلى بولىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
ئۇكرائىنا دەسلەپتە، ئىككىنچى نۆۋەتلىك سۆھبەتتىن ئىلگىرى رۇسىيە تەرىپىدىن تەييارلانغان تىنچلىق لايىھەسىنى كۆرۈشنى تەلەپ قىلغانلىقىنى بىلدۈردى.
ئۇكرائىنا پىرېزىدېنتى يەكشەنبە كۈنى بايانات بېرىپ، رۇسىيەدىن ھېچقانداق ئۇرۇش توختىتىش تەكلىپىنى تاپشۇرۇۋالمىغانلىقىنى، ئەمما ئىستانبۇلدا تىنچلىققا قارىتا «كەم دېگەندە مەلۇم دەرىجىدە ئىلگىرىلەش»نى نىشان قىلىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
ئۇكرائىنا ھەيئىتىگە دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرى رۇستەم ئۇمەروۋ رەھبەرلىك قىلىدىغان بولۇپ، ھەيئەتتە ئۇكرائىنا پىرېزىدېنتلىق مەھكىمىسىنىڭ مەسلىھەتچىسى ئولېكساندىر بېۋز، ئۇكرائىنا قوراللىق قىسىملىرى دېڭىز ئارمىيەسى قوماندانلىق ئىشتابىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى ئولېكساندىر دىياكوۋ ۋە تاشقى ئىشلار مىنىستىرىنىڭ مۇئاۋىنى سېرگىي كىسلىتسيا قاتارلىقلار بار.
ترامپ ئارىلىشىدۇ
ئامېرىكا پىرېزىدېنتى دونالد ترامپ سايلام پائالىيىتى جەريانىدا ۋە ۋەزىپىگە ئولتۇرغاندىن كېيىن ئۇرۇشنى ئاخىرلاشتۇرۇشقا ۋەدە بەرگەن.
سۆھبەت مۇساپىسىنى قوللايدىغان ئامېرىكا ئەمەلدارلىرى، بىرىنچى نۆۋەتلىك سۆھبەتتىن كېيىن رۇسىيە ئەمەلدارلىرى بىلەن يۇقىرى دەرىجىلىك تېلېفون سۆھبەتلىرىنى ئۆتكۈزدى.
ترامپ بىلەن پۇتىنمۇ 19-ماي تېلېفوندا كۆرۈشتى. ترامپ سۆھبەتنىڭ ياخشى ئۆتكەنلىكىنى ۋە رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنا ئوتتۇرىسىدىكى سۆھبەتنىڭ دەرھال باشلىنىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.
ترامپ رۇسىيەنىڭ ئۇكرائىنا بىلەن ئۇرۇش توختىتىش ھاسىل قىلىشتا ئاستا ھەرىكەت قىلىۋاتقانلىقىنى، بۇ ئەھۋالدىن نارازىلىقىنى بىلدۈردى.
26-ماي رۇسىيەنىڭ ئۇكرائىناغا قاراتقان ھاۋا ھۇجۇملىرىدىن كېيىن، ترامپ «Truth Social» سۇپىسىدا بايانات بېرىپ، پۇتىننىڭ «ساراڭ بولۇپ قالغانلىقىنى» ئېيتتى.
رۇسىيە بولسا ترامپنىڭ ئۇكرائىنانىڭ «رۇسىيە شەھەرلىرىگە قاراتقان كەڭ كۆلەملىك تېررورلۇق ھۇجۇملىرى» ھەققىدە يېتەرلىك ئۇچۇرغا ئىگە ئەمەسلىكىنى بىلدۈرۈپ، ئۇكرائىنادىكى ئۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك كۈچلۈك سۆزلىرىنىڭ «ھېسسىياتلىق بېسىمنىڭ» نەتىجىسى بولۇشى مۇمكىنلىكىنى ئىلگىرى سۈردى.
ترامپ يەنە ئۇكرائىنا رەھبىرى زېلېنىسكىينى تەنقىد قىلىپ، ئۇكرائىنا رەھبىرىنىڭ سۆزلەش ئۇسلۇبى بىلەن دۆلىتىگە ياخشىلىق ئېلىپ كەلمىگەنلىكىنى ئىلگىرى سۈردى.
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئاقساراي بايانات بېرىپ: «رۇسىيە ۋە ئۇكرائىنانىڭ كېلەر ھەپتە ئىستانبۇلدا بىۋاسىتە سۆھبەت ۋە مۇزاكىرىلەرگە قاتنىشىشىنى ئۈمىد قىلىمىز. ھەمدە بۇ ئۇچرىشىشنىڭ ئۆتكۈزۈلىدىغانلىقىغا ئىشىنىمىز» دەپ يازدى.
ئامېرىكانىڭ بۇ سۆھبەتلەرگە ۋەكىل ئەۋەتىپ-ئەۋەتمەسلىكى تېخى ئېنىق ئەمەس.
سۆھبەتتىن ئىلگىرى تەرەپلەر ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇشلار كەسكىنلەشتى
تەرەپلەر ئىستانبۇلدا سۆھبەت ئۈستىلىگە ئولتۇرۇشقا تەييارلىنىۋاتقاندا، شەنبە ۋە يەكشەنبە كۈنلىرى كەسكىن ھۇجۇملارغا ئائىت خەۋەرلەر تارقالدى.
يەكشەنبە كۈنى ئۇكرائىنا بىخەتەرلىك ئىدارىسى (SBU) ئۆز كۈچلىرىنىڭ رۇسىيەگە قارىتا «كەڭ كۆلەملىك» ھۇجۇم قىلغانلىقىنى، سىبىرىيەنىڭ ئىركۇتسكى رايونىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان ھەر قايسى جايلاردا ئۇچقۇچىسىز ھاۋا ئاپپاراتلىرى ئارقىلىق ئېلىپ بېرىلغان ھۇجۇمدا 40 دىن ئارتۇق ئىستراتېگىيەلىك بومباردىمانچى ئايروپىلاننىڭ ۋەيران قىلىنغانلىقىنى ئېلان قىلدى.
دوكلاتقا قارىغاندا، ھۇجۇم ئولېنيا، ئىۋانوۋو، دىياگىلېۋو ۋە بېلايا قاتارلىق تۆت ھاۋا ئارمىيە بازىسىنى زەربە ئوبيېكتى قىلغان.
رۇسىيە دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىقىمۇ يەكشەنبە كۈنى بايانات ئېلان قىلدى.
مىنىستىرلىق، مۇرمانىسكى، ئىركۇتسكى، ئىۋانوۋو، ريازان ۋە ئامۇر رايونلىرىدىكى بەش ھاۋا ئارمىيە بازىسىغا قىلىنغان ئۇچقۇچىسىز ھاۋا ئاپپاراتى ھۇجۇمىنى ئېتىراپ قىلدى ۋە ئۇنى «كىيېۋ ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن ئېلىپ بېرىلغان تېررورلۇق ھۇجۇملىرى» دەپ ئاتىدى.
مىنىستىرلىق، ئىۋانوۋو، ريازان ۋە ئامۇر ھاۋا ئارمىيە بازىلىرىدىكى ھۇجۇملارنىڭ «توسۇپ قېلىنغانلىقى»نى، مۇرمانىسكى ۋە ئىركۇتسكتىكى ھاۋا ئارمىيە بازىلىرىنىڭ يېقىنىدىن قويۇپ بېرىلگەن ئۇچقۇچىسىز ھاۋا ئاپپاراتى ھۇجۇمى نەتىجىسىدە بىر قانچە «ئايروپىلان زاپچاسلىرى»نىڭ كۆيگەنلىكىنى بىلدۈردى.
باياناتتا، «تېررورلۇق ھۇجۇملىرىغا قاتناشقان بەزى كىشىلەر قولغا ئېلىندى» دېگەن ئىبارىلەرگە ئورۇن بېرىلدى.
