ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتايغا قارشى دۇنيا سودا تەشكىلاتىدا ئاچقان دېلوسىنى بىكار قىلدى

ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينىڭ لىتۋانىيە ماللىرىغا قاراتقان غەيرى رەسمىي چەكلىمىلىرىنى ئاخىرلاشتۇرۇشى بىلەن ئاساسىي نىشانلارغا يېتىلگەنلىكىنى ئېلان قىلدى. بۇنىڭغا ئەگىشىپ ياۋروپا ئىتتىپاقىمۇ 2022-يىلى دۇنيا سودا تەشكىلاتىدا ئاچقان ئىختىلاپ دېلوسىنى قايتۇرۇۋالدى.

ياۋروپا ئىتتىپاقى دۈشەنبە كۈنى، 2022-يىلى خىتايغا قارشى باشلاتقان ۋە خىتاينى لىتۋانىيەگە قارشى كەمسىتىش خاراكتېرلىك سودا قىلمىشلىرى بىلەن ئەيىبلىگەن سودا ئىختىلاپىنى ئاخىرلاشتۇرغانلىقىنى ئېلان قىلدى.

دۇنيا سودا تەشكىلاتىنىڭ ھۆججىتىدە: «ياۋروپا ئىتتىپاقى بۇ مۇناسىۋەت بىلەن ئىختىلاپلارنى ھەل قىلىش مەركىزىگە، ئىختىلاپنىڭ ئاساسى بولغان ھەل قىلغۇچ نىشانلارغا يېتىلگەنلىكى ۋە مۇناسىۋەتلىك سودىنىڭ قايتا باشلانغانلىقى نەزەرگە ئېلىنغاندا، شىكايەتنى داۋاملاشتۇرۇشنىڭ ئەمدى زۆرۈر ئەمەسلىكىگە قارار قىلغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ» دېگەن ئىبارىلەر ئورۇن ئالدى.

ئىختىلاپ خىتاينىڭ لىتۋانىيە ئېكىسپورتىغا تۇتقان پوزىتسىيەسىگە تاقىلاتتى. ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينى لىتۋانىيەدىن قىلىنىدىغان ئىمپورتنى توسۇش ياكى قىيىنلاشتۇرۇش مەقسىتىدە «كەمسىتىدىغان ۋە مەجبۇرلايدىغان تەدبىرلەر» نى ئىشلىتىش بىلەن ئەيىبلىدى، بۇ تەدبىرلەر ئىچىدە تاموژنا رۇخسىتى بەرمەسلىك، ئىمپورت ئىلتىماسلىرىنى رەت قىلىش ۋە باشقا ياۋروپا ئىتتىپاقى شىركەتلىرىگە تەمىنلەش زەنجىرلىرىدىن لىتۋانىيە مەنبەلىك مەزمۇنلارنى چىقىرىۋېتىش توغرىسىدا بېسىم قىلىشلار قاتارلىق قىلمىشلىرى بار ئىدى.

ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ قارىشىچە بۇ تەدبىرلەر، ۋىلنيۇسنىڭ پايتەختىدە تەيۋەن ۋەكىللىك ئىشخانىسىنىڭ ئېچىلىشىغا رۇخسەت بەرگىنىدىن كېيىن لىتۋانىيەنى جازالاشقا قارىتىلغان ئىدى. خىتاي بۇنى سىياسىي جەھەتتىن قۇتراتقۇلۇق دەپ باھالىغان ئىدى.

چەكلىمىلەر ئىجرا قىلىنىۋاتقان مەزگىلدە سودا سانلىق مەلۇماتلىرىدا چوڭ تۆۋەنلەش كۆرۈلدى، 2021-يىلى نويابىردا لىتۋانىيەنىڭ خىتايغا سالغان ماللىرى بىر يىل بۇرۇنقىغا قارىغاندا تەخمىنەن %91.4 ئازايدى.

بۇنىڭ بىلەن ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينىڭ سودا قائىدىلىرىگە خىلاپلىق قىلغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈپ دۇنيا سودا تەشكىلاتىغا ئەرز سۇنغان ئىدى.

خىتاي لىتۋانىيە بىلەن دىپلوماتىك ئالاقىلىرىنى ئاجىزلاشتۇرۇش يولىنى تاللىغان بولسىمۇ، لىتۋانىيە ماللىرىغا قارشى رەسمىي ئېمبارگو يۈرگۈزگەنلىكىنى كەسكىن رەت قىلىپ كەلمەكتە ئىدى.

دېلو 2022-يىلى ئېچىلغان بولسىمۇ، بۇ جەرياندا بەزى مەسىلىلەر كۆرۈلدى.

ياۋروپا ئىتتىپاقى يازما پىكىرلەرنىڭ تەييارلىنىشىغا مۇناسىۋەتلىك «تېخنىكىلىق سەۋەبلەر» نى باھانە قىلىپ دېلونى 2024-يىلى يانۋاردا كەم دېگەندە بىر قېتىم توختىتىپ قويدى.

ئىختىلاپ ھەل بولماي تۇرۇپ بۇ توختىتىپ قويۇش، توڭلىتىلغان ھالەتكە كەلگەنلىكىنى بىلدۈرەتتى. ياۋروپا ئىتتىپاقى 12 ئاي ئىچىدە دېلونى داۋاملاشتۇرمىسا، دېلو ئاپتوماتىك ھالدا ئاخىرلىشاتتى.

2025-يىلى يانۋاردا بولسا ياۋروپا ئىتتىپاقى دېلونى قايتا باشلاتقان ئىدى.