ئىسرائىلىيە 2023-يىلى 7-ئۆكتەبىردە غەززەگە قارشى ئۇرۇش ئاچقاندىن كېيىن، كانادادا ئۆچمەنلىك، نەپرەتلىنىش ۋەقەلىرىنىڭ ئەندىشىلىك دەرىجىدە كۆپەيگەنلىكى، ھەتتا بەزى رايونلاردا ئىسلاموفوبىيە ۋە پەلەستىندىن نەپرەتلىنىش جىنايەتلىرىنىڭ %1800 گىچە ئۆرلىگەنلىكى مەلۇم بولدى.
يورك ئۇنىۋېرسىتېتى ئىسلاموفوبىيە تەتقىقات مەركىزىدىن نادىيە ھەسەن ھازىرلاپ چارشەنبە كۈنى ئېلان قىلغان «پەلەستىن مۇستەسناسىنىڭ ھۆججەتلەشتۈرۈلۈشى» ناملىق دوكلات، يېقىنقى 21 ئاي ئىچىدە ئىسلاموفوبىيە، پەلەستىنگە قارشى ئىرقچىلىق (APR) ۋە ئەرەبلەرگە قارشى ئىرقچىلىقتا (AAR) «كەسكىن ۋە خەتەرلىك» ئېشىشنىڭ يۈز بەرگەنلىكىنى ئاشكارىلىدى.
نادىيە ھەسەن ئوتتاۋادا ئۆتكۈزۈلگەن مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا: «2023-يىلى ئۆكتەبىردىن كېيىن كانادادا پەلەستىنگە قارشى ئىرقچىلىق، ئىسلاموفوبىيە ۋە ئەرەبلەرگە قارشى ئىرقچىلىق ئەۋج ئالدى. بۇ ئەھۋال كانادالىقلارنىڭ تۇرمۇشى ۋە خىزمىتىگە بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىۋاتىدۇ» دېدى.
16 كانادالىق تەشكىلات بىلەن ئېلىپ بېرىلغان سۆھبەت، ئاشكارا سانلىق مەلۇمات ۋە تاراتقۇ خەۋەرلىرىگە ئاساسلانغان دوكلاتتا، تورونتو ساقچى ئىدارىسىنىڭ 2023-يىلى 7-ئۆكتەبىردىن 20-نويابىرغىچە بولغان ئارىلىقتا پەلەستىنگە قارشى ۋە ئىسلاموفوبىيەلىك نەپرەت جىنايەتلىرىنىڭ ئالدىنقى يىلدىكى ئوخشاش مەزگىلگە سېلىشتۇرغاندا %1600 ئاشقانلىقىنى خاتىرىلىگەنلىكى تىلغا ئېلىندى.
كانادا ستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، 2023-يىلى مۇسۇلمانلارغا قارىتىلغان نەپرەت جىنايىتى %94، ئەرەبلەر ۋە غەربىي ئاسىيالىقلارغا قارىتىلغىنى بولسا %52 ئاشقان.
كانادا مۇسۇلمانلىرى دۆلەتلىك كېڭىشى (NCCM) 7-ئۆكتەبىردىن كېيىنكى بىر ئاي ئىچىدە ئىسلاموفوبىيە ۋەقەلىرىنىڭ %1300 كۆپەيگەنلىكىنى، بۇ نىسبەتنىڭ يىل ئاخىرىغىچە %1800 گە يەتكەنلىكىنى دوكلات قىلدى.
مۇسۇلمانلار قانۇنىي ياردەم مەركىزى (MLSC) 2023 - يىلى ئۆكتەبىردىن 2024-يىلى مارتقىچە 474 كىشىلىك ھوقۇق دەۋاسىنى تاپشۇرۇۋالغان. بۇلارنىڭ ئىچىدە 345 ى پەلەستىننى قوللىغانلىقى سەۋەبىدىن خىزمىتىدىن قالغان ياكى ۋەزىپىسىدىن ۋاقتىنچە توختىتىلغان كىشىلەرگە مۇناسىۋەتلىك. پەلەستىن قانۇن مەركىزى بولسا سەككىز ئاي ئىچىدە پەلەستىنگە قارشى ئىرقچىلىق ۋەقەلىرىنىڭ %600 ئۆرلىگەنلىكىنى بىلدۈردى.
نادىيە ھەسەن دوكلاتنىڭ جامائەتلەر يۈزلىنىۋاتقان ئەھۋالنىڭ پەقەت بىر قىسمىنىلا ئوتتۇرىغا قويغانلىقىنى تەكىتلەپ: «بۇ دوكلاتتىكى ئۇچۇرلار مەزكۇر تەشكىلاتلار بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن سۆھبەتلەرگە، ئۇلار تەمىنلىگەن، شۇنداقلا ئاشكارا ئېلان قىلىنغان سانلىق مەلۇماتلارغا ۋە 2023-يىلى ئۆكتەبىردىن 2024-يىلى نويابىرغىچە بولغان تاراتقۇ خەۋەرلىرىگە ئاساسلاندى» دېدى.
كانادانىڭ ئىسلاموفوبىيەگە قارشى كۈرەش ئالاھىدە ۋەكىلى ئامىرە ئەلغاۋابى بۇ نەتىجىلەرنىڭ جىددىي تەدبىر قوللىنىشنى تەقەززا قىلىدىغانلىقى ھەققىدە ئاگاھلاندۇرۇپ: «پەلەستىنلىكلەرنىڭ كىشىلىك ھوقۇقىنى قوغدايدىغان كانادالىقلارنىڭ ئاۋازىنىڭ بوغۇلۇشى ۋە تەكشۈرۈلۈشى ئۇلارنىڭ تۇرمۇش-تىرىكچىلىكى ۋە ئىستىقبالىغا ھەقىقىي سەلبىي تەسىرلەرنى ئېلىپ كېلىۋاتىدۇ» دېدى.
ئەلغاۋابى بۇ خىل ۋەقەلەرنىڭ پۈتۈن كانادادا كۈندىلىك يۈز بېرىۋاتقانلىقىنى ۋە ئۇنىڭغا قارشى كۈرەش قىلىشنىڭ زۆرۈرلۈكىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى: «11-سېنتەبىردىن كېيىن پەيدا بولغان كونا قېلىپلاشقان قاراشلار قايتىدىن باش كۆتۈردى. ئاشقۇن ئوڭ قاناتچىلار ۋە باشقىلار بۇ قاراشلارنى كۈچەيتىپ، بولۇپمۇ پەلەستىنلىك-مۇسۇلمان ۋە ئەرەب-كانادالىق جامائىتىمىزنى ئىنسانلىق دائىرىسىدىن چىقىرىۋېتىش ئۈچۈن قايتىدىن تىرىشماقتا».
دوكلاتتا بىر قاتار تەكلىپلەر ئوتتۇرىغا قويۇلغان بولۇپ، بۇلار: پەلەستىنگە قارشى ئىرقچىلىققا ئېنىقلىما بېرىش ۋە ئۇنى قوبۇل قىلىش؛ نەپرەتكە مۇناسىۋەتلىك جىنايەتلەر ئۈچۈن تېخىمۇ كۈچلۈك جاۋابكارلىق مېخانىزمىنى ئورنىتىش؛ مەكتەپلەر ۋە ھۆكۈمەت ئورگانلىرىنىڭ كۈچىيىۋاتقان بۇ خىل تەھدىتلەرگە قانداق تاقابىل تۇرۇۋاتقانلىقىنى مۇستەقىل تەكشۈرۈش قاتارلىقلاردىن ئىبارەت.
دوكلاتتا يەنە مۇنداق دەپ خاتىرىلەندى: «بىز سۆھبەتتە بولغان تەشكىلاتلار ‹بۇ ھۆججەتلەشتۈرۈش تۈرى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان جامائەتلەرنىڭ كەچۈرمىشلىرىنىڭ پەقەت بىر قىسمىنىلا ئوتتۇرىغا قويدى، ئەمدى بۇنىڭدىن ھالقىپ، نۇرغۇن كىشى ‹پەلەستىن مۇستەسناسى› دەپ ئاتاۋاتقان بۇ ئەھۋالنى ھەل قىلىش ئۈچۈن، چوقۇم ھەر تەرەپلىمە، پەنلەر ئارا ۋە كىشىلىك ھوقۇقنى ئاساس قىلغان سىياسەتلەرنى ۋە ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇللارنى تۈزۈپ چىقىش كېرەك› دېگەننى تەكىتلىدى».
