ب د ت كىلىمات ئۆزگىرىشى رامكا ئەھدىنامىسىگە تەرەپ دۆلەتلەر يىغىنى ھالقىلىق باسقۇچقا كىردى

دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن يىغىلغان مىنىستىرلار، يەرشارىۋى ئورتاق ئىرادىنى نامايان قىلىدىغان بىر كېلىشىم ھاسىل قىلىش مەقسىتىدە، ئەڭ تالاش-تارتىشلىق مەسىلىلەرگە مەركەزلىشىپ، ب د ت كىلىمات باشلىقلار يىغىنى سۆھبىتىنىڭ كەسكىن بولىدىغان ئاخىرقى باسقۇچىغا تەييارلىق قىلماقتا.

ب د ت نىڭ كىلىمات ئىشلىرىغا مەسئۇل ئەمەلدارى سىمون ستىئېل، بىرازىلىيەنىڭ بېلېم شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلۈۋاتقان 30-نۆۋەتلىك ب د ت كىلىمات ئۆزگىرىشى رامكا ئەھدىنامىسى (COP30) گە تەرەپ دۆلەتلەر يىغىنىنىڭ ئىككىنچى ھەپتىسىنىڭ باشلىنىشىدا ۋەكىللەرگە خىتاب قىلىپ: «كۆز-كۆز قىلىش دىپلوماتىيەسىنىڭ دەۋرى ئۆتتى. ھازىر يەڭنى تۈرۈپ، بىرلىشىپ، ئىشنى پۈتكۈزىدىغان پەيت كەلدى» دېدى.

بىرازىلىيە پىرېزىدېنتى لۇيىز ئىناسىيو لۇلا دا سىلۋانىڭ چارشەنبە كۈنى يىغىنغا قاتنىشىپ، جۈمە كۈنىدىكى يېپىلىش يىغىنىدىن بۇرۇن ئورتاق تونۇش ھاسىل قىلىشقا تۈرتكە بولۇشى كۈتۈلمەكتە.

30-نۆۋەتلىك ب د ت كىلىمات ئۆزگىرىشى رامكا ئەھدىنامىسىگە تەرەپ دۆلەتلەر يىغىنى رەئىسى ئاندرې كوررېئا دو لاگو يىغىننىڭ كۈنتەرتىپىدە بىرلا مەسىلىنىڭ ئاساسلىق ئورۇن ئالغان-ئالمىغانلىقى ھەققىدىكى بىر سوئالغا: «ھەممە نەرسە، ھەممە نەرسە... بەك مۇرەككەپ» دەپ جاۋاب بەردى.

كىلىمات دىپلوماتىيەسىدىكى يېڭى ۋەزىيەت خىتاي، ھىندىستان ۋە باشقا تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەتلەرنىڭ تېخىمۇ كۈچلۈك مەيدانغا ئىگە بولۇۋاتقانلىقىنى كۆرسەتمەكتە؛ ياۋروپا ئىتتىپاقى بولسا ئىتتىپاق ئىچىدىكى ئاجىزلاۋاتقان قوللاشنى يېڭىشكە تىرىشماقتا. بۇ جەرياندا، ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى باشلىقلار يىغىنىغا قاتناشماسلىقنى قارار قىلدى.

مالىيە، سودا ۋە كاربون قويۇپ بېرىشنى ئازايتىش

ئۆتكەن ھەپتە داۋامىدا، سۆھبەت ۋەكىللىرى ئۈچ چوڭ ساھەدىكى كۆزقاراش پەرقىنى روشەنلەشتۈردى: كىلىماتنى مالىيە بىلەن تەمىنلەش، بىر تەرەپلىمە سودا تەدبىرلىرى ۋە پىلانلانغان كاربون قويۇپ بېرىشنى ئازايتىش. بۇلار بېسىلىشى كېرەك بولغان قەدەملەردىن خېلىلا ئارقىدا قالماقتا.

پارىژ كېلىشىمىنىڭ يەرشارىنىڭ تېمپېراتۇرىسىنىڭ ئۆرلىشىنى سانائەتتىن ئىلگىرىكى سەۋىيەگە سېلىشتۇرغاندا 1.5 سېلسىيە گىرادۇس بىلەن چەكلەش نىشانىغا يەتكىلى بولمايۋاتىدۇ؛ ھازىرقى يۈزلىنىشلەر كەم دېگەندە 2.3 سېلسىيە گىرادۇسقا يېتىدىغانلىقىنى كۆرسىتىپ تۇرماقتا.

نورۋېگىيە كىلىمات مىنىستىرى ئاندرېئاس بېللاند ئېرىكسېن: «كەلگۈسىدە بۇ پەرقلەرنى قانداق تۈگىتىش توغرىسىدا سۆزلىشىشىمىز شەرت» دېدى.

بىر تۈركۈم تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەتلەر، باي دۆلەتلەرنىڭ 29-نۆۋەتلىك ب د ت كىلىمات ئۆزگىرىشى رامكا ئەھدىنامىسىگە تەرەپ دۆلەتلەر يىغىنىدا بەرگەن 2035-يىلىغىچە ھەر يىلى 300 مىليارد دوللار بىلەن تەمىنلەش ۋەدىسىگە ئەمەل قىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، پۇل تۆلەش ۋاقىت جەدۋىلىنى تەلەپ قىلماقتا.

30-نۆۋەتلىك ب د ت كىلىمات ئۆزگىرىشى رامكا ئەھدىنامىسىگە تەرەپ دۆلەتلەر يىغىنىغا قاتناشمىغان ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى ئىلگىرىكى ۋەدىلىرىنى ئادا قىلالمىغان ئىدى.