ئىراننىڭ يادرو ئىشلىرىغا مەسئۇل ئەمەلدارى مۇھەممەد ئىسلامى موسكۋادا زىيارەتتە بولماقتا

رۇسىيە خەۋەر ئاگېنتلىقى رىئانىڭ ئىران ئەلچىخانىسىنىڭ مەلۇماتىنى نەقىل كەلتۈرۈشىچە، ئىران ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئىدارىسى باشلىقى مۇھەممەد ئىسلامى سۆھبەت ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن موسكۋاغا يېتىپ كەلگەن.

ياۋروپادىكى ئۈچ دۆلەت ئىراننىڭ 2015-يىلدىكى يادرو كېلىشىمىگە ئەمەل قىلمىغانلىقىنى سەۋەب كۆرسىتىپ، ئېمبارگولارنى قايتىدىن يولغا قويۇش ئۈچۈن 30 كۈنلۈك مۇزاكىرە مۇساپىنى باشلىدى. بۇنىڭغا ئاساسەن، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى خەۋپسىزلىك كېڭىشىدىكى 15 ئەزا دۆلەت ئۆتكەن ئايدا تېھرانغا يۈرگۈزۈلگەن ئېمبارگولارنى بىكار قىلماسلىقنى قارار قىلدى.

ئىران يادرو قورالى ياساشتەك نىيىتىنىڭ يوقلۇقىنى ئىلگىرى سۈرسە، رۇسىيە تېھراننىڭ تىنچلىق مەقسىتىدىكى يادرو ئېنېرگىيەسى ھوقۇقىنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈرمەكتە.

رىئا خەۋەر ئاگېنتلىقى شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئىران پىرېزىدېنتىنىڭ مۇئاۋىنى بولغان ئىسلامىنىڭ موسكۋادا كىم بىلەن كۆرۈشىدىغانلىقىنى ئاشكارىلىمىدى.

ئىران خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئاگېنتلىقى بىلەن بولغان ھەمكارلىقنى توختىتىدۇ

ب د ت خەۋپسىزلىك كېڭىشىنىڭ تېھرانغا يۈرگۈزۈلگەن ئېمبارگولارنى مەڭگۈلۈك بىكار قىلىشنى رەت قىلغىنىدىن كېيىن، شەنبە كۈنى ئىران دۆلەت خەۋپسىزلىك ئالىي كېڭىشى خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئاگېنتلىقى (IAEA) بىلەن بولغان ھەمكارلىقنى توختىتىپ تۇرىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.

ئىران دۆلەت تېلېۋىزىيەسى «پىرېس ت ۋولودىمىر» (Press TV) دا ئېلان قىلىنغان باياناتقا ئاساسلانغاندا، ئىراننىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك خەۋپسىزلىك ئەمەلدارلىرى ئەنگلىيە، فىرانسىيە ۋە گېرمانىيەنىڭ (E3) يادرو پىلانىغا مۇناسىۋەتلىك «ئويلىنىلمىغان» قەدەملىرىنى ئەيىبلىگەن. باياناتتا يەنە ئىراننىڭ يادرو پىلانىنىڭ تىنچلىق مەقسىتىدە ئىكەنلىكىمۇ تەكىتلەنگەن.

بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى خەۋپسىزلىك كېڭىشى جۈمە كۈنى 2015-يىلدىكى يادرو كېلىشىمى (ئومۇميۈزلۈك ھەمكارلىق ھەرىكەت پىلانى  -  JCPOA) بىلەن بىكار قىلىنغان ئىرانغا قارشى ئېمبارگولارنىڭ قايتا يولغا قويۇلۇشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا قارىتىلغان بىر قارار لايىھەسىنى ماقۇللىيالمىدى.

بۇ ئايدا كېڭەشكە رىياسەتچىلىك قىلغان جەنۇبىي كورېيە تەرىپىدىن سۇنۇلغان بۇ لايىھە، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ ئىلگىرىكى ئېمبارگو قارارلىرىدىكى بەلگىلىمىلەرنىڭ «ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان ھېسابلىنىشىنىڭ داۋاملىشىشى»غا قارار قىلىش ئارقىلىق، ئىرانغا يۈرگۈزۈلگەن ئېمبارگولارنىڭ بىكار قىلىنىشى كۆزلىگەنىدى.

ئەمما رۇسىيە، خىتاي، پاكىستان ۋە ئالجىرىيە قوللاپ ئاۋاز بەرگەن بولسىمۇ، لايىھە توققۇز ئاۋازلىق تەلەپكە يېتەلمىدى. گايانا ۋە جەنۇبىي كورېيە بىتەرەپ قالغان بولسا، ئەنگلىيە، فىرانسىيە، دانىيە، سىلوۋېنىيە، سېررالېئون، پاناما، ئامېرىكا، گىرېتسىيە ۋە سومالى لايىھەگە قارشى ئاۋاز بەردى.

 «E3»  دەپ تونۇلغان ئەنگلىيە، فىرانسىيە ۋە گېرمانىيە ئىراننىڭ يادرو پائالىيىتىنى چەكلەيدىغان 2015-يىلدىكى يادرو كېلىشىمىنى ئىمزالىغۇچىلار قاتارىدىن ئورۇن ئالغانىدى.

ب د ت خەۋپسىزلىك كېڭىشى تەرىپىدىن تەستىقلانغان كېلىشىمگە ئاساسەن، ئىران ئوران بېيىتىش پائالىيەتلىرىنى چەكلەشكە ۋە خەلقئارالىق نازارەتچىلەرنىڭ ئۆز يادرو پىلانىنىڭ پەقەت تىنچلىق مەقسەتلىرىگە خىزمەت قىلىدىغانلىقىنى تەكشۈرۈشىگە يول قويۇشقا قوشۇلغانىدى.

«E3»  دۆلەتلىرى ب د ت خەۋپسىزلىك كېڭىشىنىڭ 28-ئاۋغۇستتىكى 2231-نومۇرلۇق قارارىغا ئاساسەن، ئىران مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادا قىلمىغان ئەھۋالدا ئېمبارگولارنىڭ 30 كۈن ئىچىدە قايتا يولغا قويۇلۇشىنى كۆزدە تۇتىدىغان «snapback» (ئەسلىگە قايتۇرۇش) مېخانىزمىنى ئىشقا كىرىشتۈردى.