سىياسەت
2 مىنۇت ئوقۇش
تەيۋەن خىتاينى ئارالنى «بۆلۈش» بىلەن ئەيىبلىدى
تەيۋەن دۆلەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، خىتاي سۈنئىي ئەقىل ئارقىلىق يالغان ئۇچۇرلارنى تارقىتىپ، جامائەت پىكرىگە تەسىر كۆرسىتىپ، «كۈلرەڭ رايون» تاكتىكىلىرى ئارقىلىق بۇ ئارالغا بېسىم قىلماقتا ئىكەن.
تەيۋەن خىتاينى ئارالنى «بۆلۈش» بىلەن ئەيىبلىدى
The disinformation campaign aims to create division within Taiwanese society, according to the report. [Photo: AP] / AP
2025-يىلى4-ئاينىڭ8-كۈنى

تەيۋەن دۆلەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسى خىتاينىڭ سۈنئىي ئەقىل (AI) تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىپ، تەيۋەنگە قارشى يالغان ئۇچۇر تارقىتىشنى كۈچەيتىپ، تەيۋەن خەلقىنى «بۆلۈش» نى مەقسەت قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.

تەيۋەن يېقىنقى يىللاردىن بېرى خىتاينى ھەربىي مانېۋىرلارنى كۆپەيتىش، سودا جازاسى يۈرگۈزۈش ۋە تەسىر كۆرسىتىش ھەرىكەتلىرىنى كۈچەيتىش ئارقىلىق ئارالنى خىتاينىڭ ھۆكۈمرانلىق دەۋاسىنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇرلىماقچى بولۇۋاتىدۇ دەپ ئەيىبلەپ، تەيۋەننىڭ خىتاينىڭ بۇ ھۆكۈمرانلىق دەۋاسىنى قەتئىي رەت قىلىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.

بۇ ئايدا خىتاي دېموكراتىك يول بىلەن باشقۇرۇلىدىغان بۇ ئارال ئەتراپىدا ئىككى كۈنلۈك راست ئوق ئېتىلغان ھەربىي مانېۋىر ئۆتكۈزدى. خىتاينىڭ بۇ ھەرىكىتى ئامېرىكا ۋە ئۇنىڭ نۇرغۇن ئىتتىپاقداشلىرىنىڭ ئەندىشىسىنى قوزغىدى.

رويتېرس تەرىپىدىن تەكشۈرۈلگەن ۋە پارلامېنتقا سۇنۇلغان دوكلاتتا بىلدۈرۈلىشىچە، تەيۋەن خەۋپسىزلىك ئىدارىسى بۇ يىل (2025) كىرگەندىن بۇيان 500 مىڭدىن ئارتۇق «تالاش-تارتىشلىق ئۇچۇر» نى بايقىغان بولۇپ، بۇلار كۆپىنچە فەيسبۇك ۋە تىكتوك قاتارلىق ئىجتىمائىي تاراتقۇ سۇپىلىرىدا كۆرۈلگەن.

دوكلاتتا قەيت قىلىنىشىچە، بېيجىڭ پىرېزىدېنت لەي چىڭدې ئۆتكەن ئايدا (مارت) خىتاي ھەققىدە نۇتۇق سۆزلىگەن ۋە تەيۋەننىڭ  «TSMC» ئۆزەك ئىشلەپچىقارغۇچى شىركىتى ئامېرىكادا يېڭى مەبلەغ سېلىش تۈرىنى ئېلان قىلغان ۋاقىتنى تاللاپ، «ھېسسىي ئۇرۇش» دەپ ئاتالغان ھەرىكەتلەرنى باشلىغان.

دوكلاتتا، تەيۋەننىڭ بۇ ھەرىكەتلەرنى «بىزنىڭ جەمئىيىتىمىز ئارىسىدا بۆلگۈنچىلىك پەيدا قىلىشنى مەقسەت قىلىدۇ» دەپ قارايدىغانلىقى ئەسكەرتىلىدۇ.

دوكلاتتا يەنە: «سۈنئىي ئەقىل تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىش كۈنسېرى كېڭىيىپ ۋە پىشىپ يېتىلگەنسېرى، خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ بۇ تېخنىكىدىن پايدىلىنىپ، تالاش-تارتىشلىق ئۇچۇرلارنى پەيدا قىلىش ۋە تارقىتىش ھەرىكەتلىرىنىڭمۇ كۆپەيگەنلىكى بايقالدى» دېيىلدى.

خىتاينىڭ تەيۋەن ئىشلىرى ئىدارىسى بۇ توغرىدا ھېچقاداق ئىنكاس قايتۇرمىدى.

مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارTRT Global - Taiwan says 47 Chinese aircraft, 7 naval vessels detected near its shores


«كۈلرەڭ رايون» تاكتىكىلىرى

دوكلاتتا كۆرسىتىلىشىچە، خىتاي تەيۋەنگە قارشى «كۈلرەڭ رايون» تاكتىكىلىرىنىمۇ كۈچەيتكەن بولۇپ، بۇ يىل (2025) كىرگەندىن بۇيان خىتاي دېڭىز قىرغاق مۇھاپىزەت قىسىملىرىنىڭ تەيۋەن دېڭىز تەۋەلىكى ۋە ھاۋا بوشلۇقىغا كىرىشى، ھاۋا شارلىرىنى ئۇچۇرۇشى كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە كۆپەيگەن.

بۇ ھەرىكەتلەر تەيۋەننى ئۆز قىسىملىرىنى ئەۋەتىپ جاۋاب قايتۇرۇشقا مەجبۇر قىلغان ۋە تەيۋەننىڭ كۈچىنى خوراتقان.

پىرېزىدېنت لەي چىڭدې تەيۋەن خەلقىلا ئۆز كەلگۈسىنى بەلگىلىيەلەيدۇ دېگەن بولۇپ، ئۇ مارتتا (2025) خىتاينى «چەت ئەل دۈشمەن كۈچى» دەپ ئاتىغانىدى.

خىتاي تەيۋەننى ئۆز زېمىنىنىڭ بىر قىسمى دەپ قارايدۇ ۋە زۆرۈر تېپىلغاندا زورلۇق بىلەن كونترول قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ كەلمەكتە.

مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارTRT Global - China concludes military drills, warns Taiwan against 'provocations'

ئىزدىنىڭ
ماتتارېللا: «ياۋروپا ئورتاق مۇداپىئەسىنى قۇرۇپ چىقالمىسا پاجىئەلىك ئاقىۋەتلەر كېلىپ چىقىدۇ»
ترامپنىڭ ئېغىر-بېسىقلىق چاقىرىقىغا قارىماي، ئىسرائىلىيە سۈرىيەنىڭ جەنۇبىدا يېڭى ھۇجۇم ئېلىپ باردى
مىسىر بىلەن ئامېرىكا غەززەنىڭ قايتا قۇرۇلۇشىنى مۇزاكىرىلەشمەكتە
قاتار غەززە تىنچلىق سۆھبىتىنىڭ «ئىككىنچى باسقۇچى» ئۈچۈن بېسىمىنى كۈچەيتمەكتە
خاقان فىدان ناتونىڭ بىريۇسسېلدا چاقىرىلىدىغان ھەل قىلغۇچ سۆھبەتلىرىگە قاتنىشىدۇ
ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتايغا قارشى دۇنيا سودا تەشكىلاتىدا ئاچقان دېلوسىنى بىكار قىلدى
كولومبىيە كىچىك بالىلارنى سۇيىئىستېمال قىلغان يەھۇدىي تەرىقىتى ئەزالىرىنى قوغلاپ چىقاردى
ترامپ گوندۇراسنى سايلام كېچىكىشلىرى سەۋەبىدىن سايلام كومىتېتىنى ئەيىبلىدى
ئىسرائىلىيەنىڭ ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىگە خىلاپلىق قىلىپ بەش پەلەستىنلىكنى يارىدار قىلدى
مادۇرو ئامېرىكا بىلەن چوڭقۇرلىشىۋاتقان جىددىيچىلىكلەر ئالدىدا «مۇتلەق ساداقەت» قەسىمى قىلدى
ئىسرائىلىيە 2 پەلەستىنلىكنى ئۆلتۈرۈپ، ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىنى يەنە دەپسەندە قىلدى
پەلەستىن كوماندىسىنىڭ «ئەرەب لوڭقىسى»نىڭ ئېچىلىش مۇسابىقىسىدىكى غەلىبىسى قاتارنى ھاڭ-تاڭ قالدۇردى
ئىسرائىلىيە رەفاھ تونېللىرىدا قاپسىلىپ قالغان 40 ھاماس ئەزاسىنى ئۆلتۈرگەنلىكىنى بىلدۈردى
تاجىكىستان ئافغانىستاندىن قىلىنغان چېگرا ھالقىغان ھۇجۇملاردا بەش كىشىنىڭ ئۆلگەنلىكىنى بىلدۈردى
كىرېمىل: پۇتىن سەيشەنبە كۈنى ئامېرىكا ۋەكىلى ۋىتكوف بىلەن كۆرۈشىدۇ