سىياسەت
2 مىنۇت ئوقۇش
تەيۋەن خىتاينى ئارالنى «بۆلۈش» بىلەن ئەيىبلىدى
تەيۋەن دۆلەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، خىتاي سۈنئىي ئەقىل ئارقىلىق يالغان ئۇچۇرلارنى تارقىتىپ، جامائەت پىكرىگە تەسىر كۆرسىتىپ، «كۈلرەڭ رايون» تاكتىكىلىرى ئارقىلىق بۇ ئارالغا بېسىم قىلماقتا ئىكەن.
تەيۋەن خىتاينى ئارالنى «بۆلۈش» بىلەن ئەيىبلىدى
The disinformation campaign aims to create division within Taiwanese society, according to the report. [Photo: AP]
2025-يىلى4-ئاينىڭ8-كۈنى

تەيۋەن دۆلەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسى خىتاينىڭ سۈنئىي ئەقىل (AI) تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىپ، تەيۋەنگە قارشى يالغان ئۇچۇر تارقىتىشنى كۈچەيتىپ، تەيۋەن خەلقىنى «بۆلۈش» نى مەقسەت قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.

تەيۋەن يېقىنقى يىللاردىن بېرى خىتاينى ھەربىي مانېۋىرلارنى كۆپەيتىش، سودا جازاسى يۈرگۈزۈش ۋە تەسىر كۆرسىتىش ھەرىكەتلىرىنى كۈچەيتىش ئارقىلىق ئارالنى خىتاينىڭ ھۆكۈمرانلىق دەۋاسىنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇرلىماقچى بولۇۋاتىدۇ دەپ ئەيىبلەپ، تەيۋەننىڭ خىتاينىڭ بۇ ھۆكۈمرانلىق دەۋاسىنى قەتئىي رەت قىلىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.

بۇ ئايدا خىتاي دېموكراتىك يول بىلەن باشقۇرۇلىدىغان بۇ ئارال ئەتراپىدا ئىككى كۈنلۈك راست ئوق ئېتىلغان ھەربىي مانېۋىر ئۆتكۈزدى. خىتاينىڭ بۇ ھەرىكىتى ئامېرىكا ۋە ئۇنىڭ نۇرغۇن ئىتتىپاقداشلىرىنىڭ ئەندىشىسىنى قوزغىدى.

رويتېرس تەرىپىدىن تەكشۈرۈلگەن ۋە پارلامېنتقا سۇنۇلغان دوكلاتتا بىلدۈرۈلىشىچە، تەيۋەن خەۋپسىزلىك ئىدارىسى بۇ يىل (2025) كىرگەندىن بۇيان 500 مىڭدىن ئارتۇق «تالاش-تارتىشلىق ئۇچۇر» نى بايقىغان بولۇپ، بۇلار كۆپىنچە فەيسبۇك ۋە تىكتوك قاتارلىق ئىجتىمائىي تاراتقۇ سۇپىلىرىدا كۆرۈلگەن.

دوكلاتتا قەيت قىلىنىشىچە، بېيجىڭ پىرېزىدېنت لەي چىڭدې ئۆتكەن ئايدا (مارت) خىتاي ھەققىدە نۇتۇق سۆزلىگەن ۋە تەيۋەننىڭ  «TSMC» ئۆزەك ئىشلەپچىقارغۇچى شىركىتى ئامېرىكادا يېڭى مەبلەغ سېلىش تۈرىنى ئېلان قىلغان ۋاقىتنى تاللاپ، «ھېسسىي ئۇرۇش» دەپ ئاتالغان ھەرىكەتلەرنى باشلىغان.

دوكلاتتا، تەيۋەننىڭ بۇ ھەرىكەتلەرنى «بىزنىڭ جەمئىيىتىمىز ئارىسىدا بۆلگۈنچىلىك پەيدا قىلىشنى مەقسەت قىلىدۇ» دەپ قارايدىغانلىقى ئەسكەرتىلىدۇ.

دوكلاتتا يەنە: «سۈنئىي ئەقىل تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىش كۈنسېرى كېڭىيىپ ۋە پىشىپ يېتىلگەنسېرى، خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ بۇ تېخنىكىدىن پايدىلىنىپ، تالاش-تارتىشلىق ئۇچۇرلارنى پەيدا قىلىش ۋە تارقىتىش ھەرىكەتلىرىنىڭمۇ كۆپەيگەنلىكى بايقالدى» دېيىلدى.

خىتاينىڭ تەيۋەن ئىشلىرى ئىدارىسى بۇ توغرىدا ھېچقاداق ئىنكاس قايتۇرمىدى.

مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارTRT Global - Taiwan says 47 Chinese aircraft, 7 naval vessels detected near its shores


«كۈلرەڭ رايون» تاكتىكىلىرى

دوكلاتتا كۆرسىتىلىشىچە، خىتاي تەيۋەنگە قارشى «كۈلرەڭ رايون» تاكتىكىلىرىنىمۇ كۈچەيتكەن بولۇپ، بۇ يىل (2025) كىرگەندىن بۇيان خىتاي دېڭىز قىرغاق مۇھاپىزەت قىسىملىرىنىڭ تەيۋەن دېڭىز تەۋەلىكى ۋە ھاۋا بوشلۇقىغا كىرىشى، ھاۋا شارلىرىنى ئۇچۇرۇشى كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە كۆپەيگەن.

بۇ ھەرىكەتلەر تەيۋەننى ئۆز قىسىملىرىنى ئەۋەتىپ جاۋاب قايتۇرۇشقا مەجبۇر قىلغان ۋە تەيۋەننىڭ كۈچىنى خوراتقان.

پىرېزىدېنت لەي چىڭدې تەيۋەن خەلقىلا ئۆز كەلگۈسىنى بەلگىلىيەلەيدۇ دېگەن بولۇپ، ئۇ مارتتا (2025) خىتاينى «چەت ئەل دۈشمەن كۈچى» دەپ ئاتىغانىدى.

خىتاي تەيۋەننى ئۆز زېمىنىنىڭ بىر قىسمى دەپ قارايدۇ ۋە زۆرۈر تېپىلغاندا زورلۇق بىلەن كونترول قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ كەلمەكتە.

مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارTRT Global - China concludes military drills, warns Taiwan against 'provocations'

ئىزدىنىڭ
جېنسېن خۇاڭ: خىتاي سۈنئىي ئەقىلدە ئامېرىكادىن نانوسېكۇنت ئارقىدا
فلورىدا سوتنىڭ قارارى بويىچە خىتاي پۇقرالىرىنىڭ مال-مۈلۈك سېتىۋېلىشىنى چەكلەيدۇ
مامدانى نىيۇ يورك تارىخىدا شەھەر باشلىقلىقىغا سايلانغان مۇسۇلمان نامزات بولۇپ قالدى
پۇتىن رۇسىيەدە سىيرەك توپا قېزىش ئۈچۈن مىنىستىرلار كېڭىشىدىن پىلان تۈزۈشىنى تەلەپ قىلدى
ترامپ مامدانىنىڭ مالىيە ياردىمىنى كېسىدىغانلىقى ئېيتىپ تەھدىت سالدى
ترامپ: مادۇرو ھاكىمىيىتىنىڭ كۈنلىرى ساناقلىق
«ئامېرىكا بىلەن خىتاي سۈركىلىشنى پەسەيتىش ئۈچۈن ھەربىي ئالاقە قاناللىرىنى ئاچىدۇ»
پاكىستان ئافغانىستان مۇساپىرلىرىنىڭ قايتىشى ئۈچۈن تۇرخام چېگرا ئېغىزىنى ئاچتى
ئىشغال ئاستىدىكى غەربىي قىرغاقتا ئىسرائىلىيە كۆچمەنلىرى 3 پەلەستىنلىكنى يارىلاندۇردى
مالدىۋې ئاراللىرى دۇنيادىكى تۇنجى ئەۋلادلار ئارا تاماكا چەكلەش سىياسىتىنى يولغا قويدى
تانزانىيەدە زوراۋانلىق ۋە نامايىشلار سايىسىدا سايلام ئۆتكۈزۈلدى
ئىسرائىلىيە ئارمىيەسى غەربىي قىرغاقتا 15 ياشلىق پەلەستىنلىك بىر بالىنى ئۆلتۈردى
موسكۋانىڭ ئۇكرائىنا تەلەپلىرىدە چىڭ تۇرۇۋېلىشى، ترامپ-پۇتىن ئۇچرىشىشىنى تورمۇزلاپ قويدىمۇ؟
مېرز: تۈركىيە بىلەن  بولغان يېقىن شېرىكلىكىمىزنى تېخىمۇ كېڭەيتىشنى خالايمەن
ترامپ: شى جىنپىڭ ئاز ئۇچرايدىغان ئېلېمېنتلارنى ئېكسپورت قىلىش چەكلىمىسىنى بىكار قىلىدۇ
ترامپ ئامېرىكانىڭ يادرو قوراللىرىنى سىناق قىلىشقا باشلىشى ئۈچۈن يوليورۇق چۈشۈردى
ئۇكرائىنانىڭ ئۇچقۇچىسىز ھاۋا ئاپپاراتى ھۇجۇمىدىن كېيىن موسكۋا ئەتراپىدىكى ئايرودۇرۇملار تاقالدى
ترامپ ۋېنېزۇئېلادىكى كوكايىن بازىلىرىغا زەربە بېرىشنى ئويلاشماقتا
پاكىستان - ئافغانىستان سۆھبىتى ئىستانبۇلدا ئۆتكۈزۈلىدۇ
ياپونىيەنىڭ يېڭى ئايال باش ۋەزىرى مۇداپىئە خىراجىتىنىڭ كۆپەيتىلىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى