ئەمىنە ئەردوغان غەززەدىكى بالىلارنىڭ ئوقۇش ھوقۇقىدىن مەھرۇم قالماسلىقى ئۈچۈن تەييارلانغان ئورتاق خىتابنامەگە ئىمزا قويدى.

خىتابنامەدە، كىرىزىس رايونلىرىدىكى بالىلار ۋە مائارىپ سىستېمىلىرىغا قارىتىلغان دەخلى-تەرۇزلارنى ئاخىرلاشتۇرۇش ئۈچۈن جىددىي ھەرىكەت قىلىشقا چاقىرىق قىلىندى.

ئەمىنە ئەردوغان 15-سېنتەبىر (2025) قاتار پايتەختى دوھادا ئۆتكۈزۈلگەن ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتى ۋە ئەرەب ئىتتىپاقىنىڭ پەۋقۇلئاددە باشلىقلار يىغىنىدا، جۇمھۇر رەئىس ئەردوغانغا ھەمراھ بولغان ۋە يىغىن دائىرىسىدە قاتار ئەمىرى شەيخ تەمىم بىن ھامەد ئەل سانىنىڭ ئانىسى شەيخە موزە بىنت ناسىر بىلەن كۆرۈشكەن ئىدى.

يىغىندىن كېيىن، شەيخە موزە بىنت ناسىر قۇرغان «ھەممىگە قۇچاق ئاچقان مائارىپ» فوندى جەمئىيىتى، «توقۇنۇش رايونلىرىدا ياشايدىغان بالىلارنىڭ مائارىپى نۇقتىسىدىن ۋەھىمىلىك بىر يىل» تېمىسىدا ئورتاق خىتابنامە تەييارلىدى.

غەززەگە كۆڭۈل بۆلگەن رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرى، رەھبەرلەر ۋە خەلقئارالىق تەشكىلاتلارنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچىلىرى ئىمزا قويغان خىتابنامە، دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى توقۇنۇشلارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان رايونلار مائارىپ ساھەسىدە بارغانسېرى ئېغىرلىشىۋاتقان قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كېلىۋاتقان ۋە «مائارىپنى ھۇجۇملاردىن قوغداش خەلقئارالىق كۈنى» نىڭ ئالتىنچى يىلى مۇناسىۋىتى بىلەن ئېلان قىلىندى.

كىرىزىس رايونلىرىدىكى بالىلار ۋە مائارىپ سىستېمىلىرىغا قارىتىلغان دەخلى-تەرۇزلارنى ئاخىرلاشتۇرۇش ئۈچۈن جىددىي ھەرىكەت قىلىشقا چاقىرىق قىلىنغان خىتابنامەنىڭ مەقسىتى، توقۇنۇش رايونلىرىدىكى بالىلارنىڭ ئوقۇش ھوقۇقى جەھەتتىن ئەڭ ناچار يىل دەپ خاتىرىلەنگەن ۋە بارغانسېرى ئېغىرلىشىۋاتقان ئەھۋالغا قارشى ئورتاق پوزىتسىيە بىلدۈرۈش، غەززە قاتارلىق باشقا توقۇنۇش رايونلىرىدا يۈز بەرگەن ئىنسانىي كىرىزىسلارنىڭ كۆلىمىنى يورۇتۇش ئىدى.

توقۇنۇش مۇھىتىدا ياشايۋاتقان بالىلارنىڭ ئەھۋالىنىڭ ئەندىشە قىلارلىق سۈرئەتتە ناچارلىشىۋاتقانلىقىدىن چوڭقۇر قايغۇرۇۋاتقانلىقلىرىنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن بىر يەرگە جەم بولغان رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرى، بۇ رايونلاردىكى بالىلارنىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكى، ئاچ قويۇلۇۋاتقانلىقى، يارىلاندۇرۇلغانلىقى؛ ئەڭ مۇھىمى ئوقۇش ھوقۇقىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئەقەللىي كىشىلىك ھوقۇقلىرىدىن مەھرۇم قالغانلىقى ئۈچۈن بۇ يىلنىڭ، بولۇپمۇ بالىلار ئۈچۈن ئىنتايىن ئېغىر ۋەھىمىلىك بىر يىل بولغانلىقىنى بىلدۈردى.

بالىلارنىڭ ئوقۇش ھوقۇقىنى نىشان قىلغان رەھىمسىز ھۇجۇملارنىڭ، غەززە، سۇدان، ئۇكرائىنا، بىرما، كولومبىيە ۋە دۇنيانىڭ نۇرغۇن جايلىرىدا داۋام قىلىۋاتقانلىقى بىلدۈرۈلگەن خىتابنامەدە ، يىللاردىن بۇيان يېڭى ھادىسە بولمىغان بۇ خەلقئارالىق قانۇننى دەپسەندە قىلىش قىلمىشلىرىغا دىققەت تارتىلدى.

غەززەدىكى ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ داۋام قىلىۋاتقانلىقى، جىنايەتچىلەرنىڭ ئەخلاق ۋە قانۇن جەھەتتىن ھاياتىي ئەھمىيەتكە سىزىقتىن بۆسۈپ ئۆتۈپ ئىرقىي قىرغىنچىلىق جىنايىتىنى ئۆتكۈزۈۋاتقانلىقى، پۇقرالارنىڭ قەستەن ئاچارچىلىققا مەھكۇم قىلىنىۋاتقانلىقى ئەسكەرتىلگەن باياناتتا، غەززەدىكى بالىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان پۇقرالارغا قارىتىلغان ھۇجۇملار، نوپۇسنى مەجبۇرىي كۆچۈرۈش ۋە قەستەن ئاچارچىلىققا مەھكۇم قىلىشتىن باشقا، بۇ ھۇجۇمنىڭ جىنايەتچىلىرىنىڭ پەلەستىن مائارىپ سىستېمىسى، كۇتۇپخانىلىرى ۋە ئۇنىۋېرسىتېتلىرىنى قەستەن ۋە كەڭ كۆلەمدە يوقىتىش دېگەن مەنىدىكى «مائارىپ قىرغىنچىلىقى» غا بېرىپ يەتكەنلىكى قەيت قىلىندى.

مەزكۇر ھەرىكەتلەرنىڭ غەززەنىڭ ئەقلىي، مەدەنىيەت ۋە ئىجتىمائىي تۇرمۇشىنى يوقىتىشنى ۋە ئۆچۈرۈۋېتىشنى مەقسەت قىلغان تاكتىكىسىنىڭ بىر قىسمى ئىكەنلىكى بىلدۈرۈلگەن باياناتتا، غەززەدىكى ۋەزىيەتنىڭ ئېغىرلىقىنىڭ پۈتۈن دۇنيا تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنغانلىقى، دۆلەتلەر ۋە ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى، خەلقئارا قانۇن دەپسەندىچىلىكلىرىنى ئەيىبلەش ھەمدە ئادالەت تەلەپ قىلىش ئۈچۈن ئورتاق ھەرىكەت ئەتراپىدا بىر ئاۋاز بولۇپ بىرلىشىش كېرەكلىكى ئىپادىلەندى.

رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرى ئىمزا قويغان خىتابنامەدە: «بۈگۈن بىز بۇ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى ئاخىرلاشتۇرۇش ھەرىكىتىگە قاتنىشىمىز ۋە مائارىپ پۇرسەتلىرىنى يارىتىش، بالىلارنىڭ ئۆگىنىش جەريانىدا ئەسلىگە كېلىشىگە ياردەم بېرىش خىزمىتىمىزنى داۋاملاشتۇرىدىغانلىقىمىزغا ۋەدە بېرىمىز» دېگەن سۆزلەرگە ئورۇن بېرىلدى.

باياناتقا ئەمىنە ئەردوغان بىلەن بىرلىكتە قاتار مائارىپ فوندى رەئىسى ۋە ب د ت سىجىل تەرەققىيات نىشانلىرى قوغدىغۇچىسى شەيخە موزە بىنت ناسىر، بوسنىيە ۋە گېرتسېگوۋىنا پىرېزىدېنتلىق كېڭىشىنىڭ بوسنىيەلىك ئەزاسى دېنىس بېچىروۋىچنىڭ ئايالى مىرېلا بېچىروۋىچ، كولومبىيە پىرېزىدېنتىنىڭ ئايالى ۋېرونىكا ئالكوسېر گارسيا، گامبىيە پىرېزىدېنتىنىڭ ئايالى فاتۇماتتا باھ-بارروۋ، سىئېررا لېئون جۇمھۇرىيىتى پىرېزىدېنتىنىڭ ئايالى فاتىما مائادا بىيو، پېترا دۆلەتلىك فوندى جەمئىيىتىنىڭ رەئىسى ۋە يۇنېسكو مەدەنىيەت مىراسلىرى ياخشى نىيەت ئەلچىسى شاھزادە دانا فىراس، مالايشىيا باش مىنىستىرىنىڭ ئايالى ۋان ئەزىزە ئىسمائىل ۋە شوتلاندىيەنىڭ سابىق باش ۋەزىرى ھەمزە يۈسۈف قاتارلىق نۇرغۇن كىشىلەر ئىمزا قويدى.

ئەمىنە ئەردوغاننىڭ ئىجتىمائىي تاراتقۇدىكى ئۇچۇرلىرى

خىتابنامە توغرىسىدا«ن سوسيال» (NSosyal) ئادرېسىدا ئۇچۇر ھەمبەھرلىگەن ئەمىنە ئەردوغان مۇنداق دېدى:

«2009-يىلى 10-يانۋار <پەلەستىندە تىنچلىق ئۈچۈن ئاياللار يىغىنى> مۇناسىۋىتى بىلەن ئىستانبۇلدا رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرى بىر يەرگە جەم بولۇپ، دۇنياغا <غەززەنى قوللاش ئۈچۈن ئىستانبۇل چاقىرىقى> نى ئاڭلاتقان ئىدۇق. بۇ چاقىرىق زالىملارنىڭ ئالدىدا تىنچلىق تىلى بىلەن بىرلىشىپ كەتكەن كۈچلۈك بىر ئىرادىنىڭ ئىپادىسى ئىدى. 2023-يىلى نويابىردا بولسا، ئىستانبۇلدا ئۆتكۈزۈلگەن <پەلەستىن ئۈچۈن بىر يۈرەك رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرى باشلىقلار يىغىنى> دا، پەلەستىن ئۈچۈن يەنە بىر قېتىم بىر ۋۇجۇد بولۇپ بىرلەشتۇق. باشلىقلار يىغىنىدا بىر يۈرەك بولۇپ ياڭرىغان تىنچلىق ئۇچۇرى، ھازىرمۇ زۇلۇمغا قارشى ئوخشاش ئىرادە بىلەن ياڭراۋاتىدۇ. بۈگۈن، <ھەممىگە قۇچاق ئاچقان مائارىپ> فوندى جەمئىيىتى رەئىسى ۋە ب د ت سىجىل تەرەققىيات نىشانلىرى قوغدىغۇچىسى، قەدىرلىك دوستۇم شەيخە موزە بىنت ناسىرنىڭ يېتەكچىلىكىدە ئېلان قىلىنغان <توقۇنۇش رايونلىرىدا ياشايدىغان بالىلارنىڭ مائارىپى نۇقتىسىدىن ۋەھىمىلىك بىر يىل ئورتاق خىتابنامەسى> بىلەن ئاۋازىمىزنى، شۇ كۈنلەردىكى ئىشەنچ بىلەن يەنە بىر قېتىم يۇقىرى كۆتۈرىمىز.»

غەززەنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بارلىق كىرىزىس رايونلىرىدىكى بالىلار ۋە مائارىپ سىستېمىلىرىغا قارىتىلغان دەخلى-تەرۇزلارنى توختىتىش ئۈچۈن جىددىي ھەرىكەت قىلىشقا چاقىرغانلىقلىرىنى بىلدۈرگەن ئەمىنە ئەردوغان: «چۈنكى، ئوقۇش ھوقۇقىدىن مەھرۇم قالغان ھەر بىر بالا، كەلگۈسىمىزدىن ئۈزۈلگەن بىر پارچىدۇر. ئارزۇيىمىز، بالىلارنىڭ ياشاش ھوقۇقى تارتىۋېلىنمايدىغان، ھەر بىر بالىنىڭ قەلىمى، دەپتىرى، سىنىپى بولغان بىر دۇنيادۇر. مائارىپ بىلەن ئەسلىگە كەلگەن بالىلارنىڭ، تېخىمۇ ئادىل كەلگۈسىنى قۇرۇپ چىقالايدىغانلىقىغا چىن قەلبىمدىن ئىشىنىمەن، ۋىجدانى بار بارلىق قەلبلەرنى بۇ چاقىرىققا ئورتاق بولۇشقا چاقىرىمەن» دېدى.

ئەمىنە ئەردوغاننىڭ غەززە توغرىسىدىكى خىزمەتلىرى

ئىسرائىلىيەنىڭ غەززەگە 2023-يىلى 7-ئۆكتەبىردىن بۇيان داۋام قىلىۋاتقان ھۇجۇملىرىدا، كىچىك بالىلار ۋە ئاياللارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 65 مىڭدىن ئارتۇق ئادەمنىڭ جېنىدىن ئايرىلغانلىقىغا قاراپ تۇرالمىغان ئەمىنە ئەردوغاننىڭ تەشەببۇسى بىلەن، رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرى 2023-يىلى 15-نويابىر ئىستانبۇلدا «پەلەستىن ئۈچۈن بىر يۈرەك» تېمىسىدا ئۆتكۈزۈلگەن يىغىنىدا بىر يەرگە جەم بولغان ۋە بۇ يەردىن غەززەدىكى بىگۇناھ كىشىلەر ئۈچۈن دۇنياغا چاقىرىق ئېلان قىلغان ئىدى.

غەززەدىكى بىگۇناھ پۇقرالارنىڭ ئۆلۈمىنى ئازايتىش ۋە رايونغا تىنچلىق ئېلىپ كېلىش ئۈچۈن قىلىشقا بولىدىغان ئىشلارغا ھەمىشە تەييار ئىكەنلىكىنى ھەر قايسى سورۇنلاردا بىلدۈرگەن ئەمىنە ئەردوغان، دۇنيانىڭ نۇرغۇن دۆلەتلىرىدىكى دۆلەت ۋە ھۆكۈمەت باشلىقلىرىنىڭ ئاياللىرى ۋە ئالاھىدە ۋەكىللىرى قاتناشقان يىغىنغا، ئىستانبۇلدا رىياسەتچىلىك قىلغان ئىدى.

يىغىندا، غەززەلىك بىگۇناھ كىشىلەرنىڭ ئازابلىرىنى ئاخىرلاشتۇرۇش ۋە كىرىزىسنى ھەل قىلىش ئۈچۈن كۈچلۈك ئىتتىپاقلىق نامايان قىلىنغان ئىدى.

ئەمىنە ئەردوغان يولدىشى جۇمھۇر رەئىس ئەردوغان باش مىنىستىر بولغان 2009-يىلى 10-يانۋار ئىستانبۇلدا ئۆتكۈزۈلگەن «پەلەستىندە تىنچلىق ئۈچۈن ئاياللار يىغىنى» غىمۇ يېتەكچىلىك قىلغان ئىدى.

رايوندىكى نۇرغۇن دۆلەتلەرنىڭ رەھبەرلىرىنىڭ ئاياللىرى قاتناشقان يىغىن، ئىسرائىلىيەنىڭ غەززەگە قارىتىلغان ھۇجۇملىرىنىڭ كۆپىيىپ، ئىككى ھەپتە ئىچىدە تەخمىنەن 800 ئادەم جېنىدىن ئايرىلغان مەزگىلدە ئۆتكۈزۈلگەن ئىدى.

يىغىندا، ئەمىنە ئەردوغان «غەززەنى قوللاش ئۈچۈن ئىستانبۇل چاقىرىقى» نىڭ تېكىستىنى سەھنىدە ئوقۇغان ئىدى. بۇ تېكىست رەھبەرلەرنىڭ ئاياللىرىنىڭ بىردەك ئاۋازى بىلەن قوبۇل قىلىنغان ئىدى.