خىتاينىڭ ئېكسپورتى ۋاشىنگتون بىلەن بېيجىڭنىڭ ئۆزئارا يۇقىرى تاموژنا بېجىنى تۆۋەنلىتىش توغرىسىدىكى ۋاقىتلىق كېلىشىمىدىن كېيىن مۆلچەردىكىدىن ئېشىپ، 6-ئايدا %5.8 ئاشتى.
تاموژنا باش ئىدارىسىنىڭ سانلىق مەلۇماتلىرىغا قارىغاندا، ئېكسپورت يىللىق ئاساستا %5.8 ئۆسكەن بولۇپ، «بلۇمبېرگ» ئىقتىسادشۇناسلىرىنىڭ %5 لىك مۆلچەرىدىن ئېشىپ كەتكەن.
ئىمپورت بولسا %1.1 بولغان ۋە ئەسلىدىكى %0.3 لىك مۆلچەردىن ئېشىپ، بۇ يىل ئىچىدىكى تۇنجى ئېشىشىنى ئىشقا ئاشۇرغان.
2024 - يىلى خىتاينىڭ ئېكسپورتى رېكورت يارىتىپ، ئىقتىسادتىكى ئاستىلاشقا قارىماي مۇھىم بىر تايانچقا ئىگە بولدى.
بېيجىڭنىڭ ئىقتىسادىي ئېشىشنى ساقلاپ قېلىش تىرىشچانلىقى، پىرېزىدېنت دونالد ترامپنىڭ كەڭ كۆلەملىك تاموژنا بېجى بىلەن قوزغىغان قىيىن بىر سودا ئۇرۇشى سەۋەبىدىن تەۋرىنىپ قالغان ئىدى. ئەمما ئىككى تەرەپ ئۆتكەن ئايدا لوندوندا ئۆتكۈزۈلگەن سۆھبەتلەردە بىر كېلىشىم رامكىسى ئۈستىدە بىرلىككە كېلىپ، جىددىيچىلىكنى پەسەيتتى.
دۈشەنبە كۈنى ئېلان قىلىنغان تاموژنا سانلىق مەلۇماتلىرى، خىتاينىڭ ئامېرىكاغا قىلغان ئېكسپورتىنىڭ 6-ئايدا %32.4 ئاشقانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى. بۇ، ئالدىنقى ئايدىكى تۆۋەنلەشتىن كېيىنكى كۈچلۈك ئەسلىگە كېلىش دەپ قارالماقتا.
كاپىتال ئىقتىساد (Capital Economics) دىكى خىتاي ئىقتىسادشۇناسى زىچۈەن خۇاڭ: «ئېكسپورت قىممىتىدىكى ئېشىش ئۆتكەن ئايدىكى ئامېرىكا-خىتاي سودا ئۇرۇشى توختىتىشنىڭ تەسىرىدە مەلۇم دەرىجىدە ئەسلىگە كەلدى» دېدى.
خۇاڭ بېجىنىڭ يۇقىرى ھالەتتە تۇرىدىغانلىقىنى ۋە خىتاي ئىشلەپچىقارغۇچىلىرىنىڭ باھانى چۈشۈرۈش ئارقىلىق دۇنيا بازار ئۈلۈشىنى تېزلىكتە ئاشۇرۇش ئىمكانىيىتىنىڭ تاموژنا بېجى سەۋەبىدىن بارغانسېرى چەكلىنىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.
ئۇ يەنە: «شۇڭا بىز ئېكسپورتنىڭ كېلەر پەسىللەردە ئاستىلاپ، ئىقتىسادىي ئېشىشقا سەلبىي تەسىر كۆرسىتىشىنى كۈتىمىز» دەپ قوشۇمچە قىلدى.
تاموژنا ئەمەلدارى ۋاڭ لىڭجۈن دۈشەنبە كۈنى ئۆتكۈزۈلگەن ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنىدا، بېيجىڭنىڭ «ئامېرىكانىڭ خىتاي بىلەن ئوخشاش يۆنىلىشتە ھەمكارلىقنى داۋاملاشتۇرۇشىنى» كۈتىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
خىتاي دۆلەتلىك تاراتقۇسى «CCTV» نىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، ۋاڭ تاموژنا بېجىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇش توغرىسىدىكى ئۇرۇش توختىتىشنىڭ «تەسلىكتە قولغا كەلگەنلىكىنى» ئىپادىلىگەن.
ۋاڭ: «تەھدىت سېلىش ۋە مەجبۇرلاش بىلەن چىقىش يولى يوق. دىيالوگ ۋە ھەمكارلىق توغرا يولدۇر» دېگەن.
ئاستىلاۋاتقان ئىقتىسادىي ئېشىش
ئانالىزچىلار خىتاي ئىقتىسادىنىڭ كۈچلۈك ئېكسپورتىنىڭ ياردىمىدە ئىككىنچى پەسىلدە %5 تىن ئارتۇق ئېشىشىنىڭ كۈتۈلۈۋاتقانلىقىنى ئېيتماقتا. رەسمىي سانلىق مەلۇماتلار سەيشەنبە كۈنى ئېلان قىلىنىدۇ.
بىراق، مۇتەخەسسىسلەر ترامپنىڭ سودا ئۇرۇشىنىڭ يىلنىڭ كېيىنكى ئالتە ئېيىدا ئىقتىسادتا كەسكىن ئاستىلاشقا سەۋەب بولۇشى مۇمكىنلىكى توغرىسىدا ئاگاھلاندۇرماقتا.
بېيجىڭ بۇ يىل تەخمىنەن %5 لىك ئېشىشنى نىشان قىلماقتا. بۇ نىسبەت ئۆتكەن يىل بىلەن ئوخشاش بولسىمۇ، نۇرغۇن مۇتەخەسسىسلەر تەرىپىدىن يۇقىرى نىشان دەپ قارالماقتا.
بىرىنچى پەسىللىك ئېشىش نىسبىتى %5.4 بولۇپ، مۆلچەردىكىدىن ئېشىپ، ئىقتىسادنى ئىجابىي بىر يولغا سالغان ئىدى.
يۇقۇمدىن كېيىنكى دەۋردە، بېيجىڭ ئۆي-مۈلۈك ساھەسىدىكى ئۇزۇندىن بۇيان داۋاملىشىۋاتقان قەرز كىرىزىسى، سوزۇلما خاراكتېرلىك تۆۋەن ئىستېمال ۋە ياشلارنىڭ ئىشسىزلىق نىسىبىتنىڭ ئۆرلىشى بىلەن كۈرەش قىلىۋاتقان بىر پەيتتە، ئىقتىسادىي ئېشىشنى ساقلاپ قېلىشتا قىينالماقتا.
ئۆتكەن ھەپتە ئېلان قىلىنغان سانلىق مەلۇماتلار، 6-ئايدا ئىستېمالچىلار باھاسىنىڭ ئۆرلىگەنلىكىنى ۋە تۆت ئايلىق پۇل پاخالسىزلىقى دەۋرىگە خاتىمە بەرگەنلىكىنى كۆرسەتتى. ئەمما، زاۋۇت باھاسى يېقىنقى ئىككى يىلدىن بۇيانقى ئەڭ تېز تۆۋەنلەشنى باشتىن كەچۈردى.
نۇرغۇن ئىقتىسادشۇناسلار، خىتاينىڭ ئەنئەنىۋى ئۇل ئەسلىھە سېلىنمىسى، ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئېكسپورتقا مەركەزلەشكەن ئېشىش مودېلىدىن، تېخىمۇ كۆپ ئىچكى ئىستېمال بىلەن قوللىنىدىغان بىر مودېلغا ئۆتۈشى كېرەكلىكىنى ئىلگىرى سۈرمەكتە.
خىتاي ئۆتكەن يىلدىن بۇيان ئىستېمالنى ئاشۇرۇش مەقسىتىدە نۇرغۇن تەدبىر قوللاندى. بۇ تەدبىرلەر ئىچىدە قىسقا مۇددەتلىك پارچە سېتىش ھەرىكىتىنى جانلاندۇرغان ئىستېمال بۇيۇملىرىدا ئالماشتۇرۇشنى قوللاش پىلانىمۇ بار.
