سىياسەت
2 مىنۇت ئوقۇش
ترامپ گىرېنلاندىيەنى قولغا چۈشۈرۈش ئۈچۈن ھەربىي ئارىلىشىشنى رەت قىلمىدى
پىرېزىدېنت ترامپ دانىيە ۋە ئاركتىك ئارىلى ئاھالىسىنىڭ قارشى چىققان بولۇشىغا قارىماي، ئامېرىكانىڭ گىرېنلاندىيەگە قىزىقىدىغانلىقىنى قايتىدىن كۈنتەرتىپكە ئېلىپ كەلدى ۋە زۆرۈر تېپىلغاندا ھەربىي كۈچ ئىشلىتىلىشى مۇمكىنلىكى ھەققىدە سىگنال بەردى.
ترامپ گىرېنلاندىيەنى قولغا چۈشۈرۈش ئۈچۈن ھەربىي ئارىلىشىشنى رەت قىلمىدى
Trump claimed Greenland is vital for international and strategic security. / Reuters
2025-يىلى5-ئاينىڭ5-كۈنى

ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى پىرېزىدېنتى دونالد ترامپ دانىيەگە تەۋە گىرېنلاندىيەنىڭ كونتروللۇقىنى قولغا كىرگۈزۈش ئۈچۈن زۆرۈر تېپىلغاندا ھەربىي كۈچ ئىشلىتىلىشى مۇمكىنلىكىنى ئېيتتى.

ترامپ «‹NBC› تېلېۋىزىيە قانىلى» نىڭ «Meet the Press» پىروگراممىسىدا بەرگەن باياناتىدا مۇنداق دېدى:  

« زۆرۈر تېپىلغاندا ھەربىي كۈچ ئىشلىتىش يولىنى تاللاشنى رەت قىلمايمەن. شۇنداق قىلىمەنمۇ دېمەيمەن، لېكىن ھېچقانداق ئېھتىمالنى نەزەردىن ساقىت قىلىۋەتمەيمەن.

گىرېنلاندىيەگە ھەقىقەتەنمۇ بەك ئېھتىياجىمىز بار. دەرۋەقە، دانىيەگە قاراشلىق مۇستەقىل بۇ رايون دۇنيانىڭ بىخەتەرلىكى ئۈچۈن ناھايىتى زور ئەھمىيەتكە ئىگە.

گىرېنلاندىيەدە ناھايىتى  ئاز ساندىكى كىشىلەر ياشايدۇ، بىز ئۇلارغا كۆڭۈل بۆلىمىز ۋە قەدىرلەيمىز.»

پىرېزىدېنت ترامپ بۇ يىل يانۋار ئېيىدا قايتا ۋەزىپىگە ئولتۇرغاندىن بۇيان، دانىيە داۋاملىق رەت قىلىپ كېلىۋاتقان بولۇشىغا قارىماي، گىرېنلاندىيەنى سېتىۋېلىش ئارزۇسىنى تەكرارلاپ كەلمەكتە.

 

ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيىتى

 

گىرېنلاندىيە 18 - ئەسىردىن بۇيان دانىيە پادىشاھلىقىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ كەلدى ۋە 1979-يىلى مۇستەقىللىققا ئېرىشتى.

ئاركتىك ئارىلىرى بىلەن ئاتلانتىك ئوكيان ئارىسىغا جايلاشقان بۇ ئارال، ھەم ئىستراتېگىيەلىك ئورنى ھەم يەر ئاستى بايلىقلىرى جەھەتتىن ناھايىتى زور ئەھمىيەتكە ئىگە.

يەنە بىر تەرەپتىن، دانىيە ۋە گىرېنلاندىيە ئارالنىڭ سېتىلىشى توغرىسىدا بېرىلگەن ھەرقانداق تەكلىپنى قەتئىي رەت قىلدى. يانۋار ئېيىدا ئۆتكۈزۈلگەن بىر سايلامدا، گىرېنلاندىيە خەلقىنىڭ %85 ى ئامېرىكاغا قوشۇلۇشقا قارشى ئىكەنلىكىنى نامايەن قىلدى.

مارت ئېيىدىمۇ گىرېنلاندىيەنىڭ سايلام ئارقىلىق ۋەزىپىگە ئولتۇرغان باش مىنىستىرى يېنس-فرېدېرىك نىيېلسون ياۋروپا دۆلەتلىرىگە مۇراجىئەت قىلىپ، ئارالنىڭ سېتىلىدىغان نەرسە ئەمەسلىكىنى تەكىتلىدى.

نيېلسون ئانادولۇ ئاگېنتلىقىغا بەرگەن باياناتىدا گىرېنلاندىيە خەلقىگە خىتاب قىلىپ مۇنداق دېگەنىدى:

 «بىز بىلەن بىرلىكتە بولۇڭلار ۋە گىرېنلاندىيەنىڭ سېتىلىدىغان نەرسە ئەمەسلىكىنى، بۇنىڭدىن كېيىنمۇ ئەسلا بۇنداق بولمايدىغانلىقىنى ئوچۇق-ئاشكارا ھالدا ئىپادىلەڭلار. گىرېنلاندىيەنى  ئۆز خەلقى باشقۇرماقتا، بۇ ھەقىقەت بۇنىڭدىن كېيىنمۇ ھەرگىز ئۆزگەرمەيدۇ.»

ئىزدىنىڭ
تۈركىيە 2026-يىلى پاكىستاندىكى بەش نېفىتلىكتە چارلاش خىزمەتلىرىنى باشلايدۇ
ياۋروپا ئىتتىپاقى 2027-يىلىغىچە رۇسىيە گازىنى ئىمپورت قىلىشنى توختىتىشنى قارار قىلدى
ب د ت ئومۇمىي كېڭىشى ئىسرائىلىيەنىڭ ئىشغال قىلغان گولان تۆپىلىكلىرىدىن چېكىنىشىنى تەلەپ قىلدى
ماتتارېللا: «ياۋروپا ئورتاق مۇداپىئەسىنى قۇرۇپ چىقالمىسا پاجىئەلىك ئاقىۋەتلەر كېلىپ چىقىدۇ»
ترامپنىڭ ئېغىر-بېسىقلىق چاقىرىقىغا قارىماي، ئىسرائىلىيە سۈرىيەنىڭ جەنۇبىدا يېڭى ھۇجۇم ئېلىپ باردى
مىسىر بىلەن ئامېرىكا غەززەنىڭ قايتا قۇرۇلۇشىنى مۇزاكىرىلەشمەكتە
قاتار غەززە تىنچلىق سۆھبىتىنىڭ «ئىككىنچى باسقۇچى» ئۈچۈن بېسىمىنى كۈچەيتمەكتە
خاقان فىدان ناتونىڭ بىريۇسسېلدا چاقىرىلىدىغان ھەل قىلغۇچ سۆھبەتلىرىگە قاتنىشىدۇ
ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتايغا قارشى دۇنيا سودا تەشكىلاتىدا ئاچقان دېلوسىنى بىكار قىلدى
كولومبىيە كىچىك بالىلارنى سۇيىئىستېمال قىلغان يەھۇدىي تەرىقىتى ئەزالىرىنى قوغلاپ چىقاردى
ترامپ گوندۇراسنى سايلام كېچىكىشلىرى سەۋەبىدىن سايلام كومىتېتىنى ئەيىبلىدى
ئىسرائىلىيەنىڭ ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىگە خىلاپلىق قىلىپ بەش پەلەستىنلىكنى يارىدار قىلدى
مادۇرو ئامېرىكا بىلەن چوڭقۇرلىشىۋاتقان جىددىيچىلىكلەر ئالدىدا «مۇتلەق ساداقەت» قەسىمى قىلدى
ئىسرائىلىيە 2 پەلەستىنلىكنى ئۆلتۈرۈپ، ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىنى يەنە دەپسەندە قىلدى
پەلەستىن كوماندىسىنىڭ «ئەرەب لوڭقىسى»نىڭ ئېچىلىش مۇسابىقىسىدىكى غەلىبىسى قاتارنى ھاڭ-تاڭ قالدۇردى