ئىسرائىلىيە پەيشەنبە كۈنى (19-ئىيۇن) ئىراندىكى پارس قولتۇقى دېڭىز قىرغىقىغا يېقىن بۇشەھر ئېلېكتىر ئىستانسىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كۆپلىگەن يادرو بازىلىرىغا زەربە بەرگەنلىكىنى ئېلان قىلغاندىن كېيىن، پارس قولتۇقىدىكى ئەرەب دۆلەتلىرىدە مۇھىت ئاپىتى ۋە رايوندىكى توقۇنۇش ئەندىشەلىرىنى تېخىمۇ كۈچەيتىۋەتتى.

ئىسرائىلىيە ئارمىيەسى كېيىنچە بۇ باياناتنى قايتۇرۇۋېلىپ، بۇنىڭ «خاتالىق بىلەن» تارقىتىلغانلىقىنى بىلدۈردى. ئىلگىرى ئىراننىڭ يادرو قورالىغا ئېرىشىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش مەقسىتىدە، بۇشەھر ، ئىسپاھان ۋە ناتانزدىكى يادرو ئەسلىھەلىرىگە زەربە بەرگەنلىكىنى ئېلان قىلغان ئىدى. تېھران بولسا بۇنى ئىنكار قىلغان ئىدى.

بۇشەھر يادرو ئېلېكتر ئىستانسىسىنىڭ ئىراندىكى بىردىنبىر مەشغۇلات قىلىۋاتقان يادرو ئىستانسىسى بولۇشى، دېڭىز قىرغىقىغا يېقىن بولۇشى ۋە مۇھىم تۇز ئايرىش ئەسلىھەلىرىگە بولغان تەسىرى، رايوندىكى دۆلەتلەرنى بەكمۇ ئەنسىرىتىدۇ.

رۇسىيە ھۇجۇم توغرىسىدىكى خەۋەرلەردىن كېيىن، ئىسرائىلىيەنى 200 دىن ئارتۇق رۇسىيە ئىنژېنېرى ئىشلەۋاتقان بۇشەھر يادرو ئېلېكتىر ئىستانسىسىغا قىلىۋاتقان ھاۋا ھۇجۇمىنى دەرھال توختىتىشقا چاقىردى.

بۇشەھر يادرو ئېلېكتىر ئىستانسىسى رۇسىيەنىڭ «روس ئاتوم» (Rosatom) شىركىتى تەرىپىدىن ياسالغان. بۇ ئىستانسىسىدا يادرونىڭ كېڭىيىش خەۋپىنى ئازايتىش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان يېقىلغۇ رۇسىيەگە قايتا ئەۋەتىپ بېرىلىدۇ.

رۇسىيە تاراتقۇلىرى «روس ئاتوم» نىڭ باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى ئالېكسېي لىخاچېفنىڭ باياناتىنى نەقىل كەلتۈرۈپ، نەچچە ئون روسىيە مۇتەخەسسىسنىڭ ئىستانسىسىدىن تارقاقلاشتۇرۇلغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.

رۇسىيە پىرېزىدېنتى ۋلادىمىر پۇتىن چارشەنبە كۈنى (18-ئىيۇن) توقۇنۇشنى ھەل قىلىشنىڭ مۇمكىنلىكىنى ۋە ئىسرائىلىيەنىڭ بۇشەھردىكى رۇسىيە ئىنژېنېرلىرىنى قوغدايدىغانلىقى توغرىسىدا ۋەدە بەرگەنلىكىنى بىلدۈردى.

ئۇ ئىراننىڭ سىياسىي رەھبەرلىك قاتلىمىدا تېخىمۇ قاتتىقلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ھەرىكەتلەردىن يىراق تۇرۇش توغرىسىدا ئاگاھلاندۇرۇپ، ئىسرائىلىيەنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە ئىراننىڭ خەلق ئۈچۈن پايدىلىنىدىغان يادرو ئارزۇسىغا ھۆرمەت قىلىدىغان سۆھبەتنىڭ ئەھمىيىتىنى تەكىتلىدى.

ئۇ يەنە، يېقىندا ئىمزالانغان ئىستراتېگىيەلىك كېلىشىم رامكىسى بويىچە رۇسىيەنىڭ ئىراننى ھەربىي ياردەم بىلەن تەمىنلەيدىغانلىقى توغرىسىدىكى گەپ-سۆزلەرنى رەت قىلىپ، كېلىشىمنىڭ ھەربىي ھەمكارلىقنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.

رۇسىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ باياناتچىسى مارىيا زاخاروۋا پەيشەنبە كۈنى (19-ئىيۇن) ئامېرىكانى ئىسرائىلىيە-ئىران توقۇنۇشىغا ئارىلاشماسلىق توغرىسىدا ئاگاھلاندۇردى ۋە ئەكسىچە بولغاندا مۆلچەرلىگۈسىز سەلبىي ئاقىۋەتلەرنى ئېلىپ كېلىدىغانلىقىنى ئېيتتى.

مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارTRT Global - Iran's underground uranium enrichment facilities still intact despite Israeli strikes — Putin

پارس قولتۇقى دۆلەتلىرى ھوشيارلىقنى ئۆستۈردى

بۇنىڭدىن ئىلگىرى، بەھرەين، كۈۋەيت، ئومان، قاتار، سەئۇدى ئەرەبىستان ۋە ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان پارس قولتۇقى ھەمكارلىق كېڭىشى مۇھىم تەدبىرلەرنى يولغا قويۇپ، رادىيولوگىيەلىك ياكى مۇھىت ئاپىتىنىڭ يۈز بېرىش ئېھتىماللىقىغا تەييارلىق قىلدى.

تاراتقۇلارنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، بەھرەين 33 پاناھلىنىش ئورنى ۋە پۈتكۈل مەملىكەتتىكى گۈدۈكلەرنى سىناق قىلغان. ئوماندا بولسا، ھۆكۈمەت بىخەتەرلىك قوللانمىسى تارقىتىپ، ئەكسىچە بىر ئەھۋال يۈز بەرگەندە ئاھالىلەرنى ئىشىكنى تاقاپ، ئۆيدە تۇرۇشقا چاقىرغان.

رايون رەھبەرلىرى ئورتاق سۇ ۋە ھالقىلىق بايلىقلارنى ۋەيران قىلىدىغان بۇ خىل ھەربىي ھەرىكەتلەرنى «مەسئۇلىيەتسىزلىك» دەپ ئاتاپ، ئەندىشەلىرىنى تىلغا ئېلىشقا باشلىدى.

ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكىنىڭ تاشقى ئىشلار ئەمىرى شەيخ ئابدۇللاھ بىن زەيىد ئىران ۋە ئىسرائىلىيەنى «چېگرادىن ھالقىپ كېتىدىغان خاتا ھېسابلانغان ھەرىكەتلەر» دىن يىراق تۇرۇش توغرىسىدا ئاگاھلاندۇردى. قاتار بولسا، پارس قولتۇقى دۆلەتلىرىنىڭ سۇ مەنبەسىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان «خاتا ھۇجۇملار» توغرىسىدىكى ئەندىشىسىنى تىلغا ئالدى.

پارس قولتۇقىدىكى 60 مىليونغا يېقىن ئادەم دېڭىز  سۈيىنى تۇزدىن ئايرىش ئارقىلىق قولغا كەلتۈرۈلگەن سۇغا تايىنىدۇ. كۆرۈنەرلىك رادىيولوگىيەلىك سىزىپ كېتىش، بۇ مەنبەنى بۇلغاپلا قالماي، ئىچىملىك ​​سۇ، دېھقانچىلىق ۋە دېڭىز-ئوكيان جانلىقلىرىغا خەتەر ئېلىپ كېلىدۇ.

قاتار ئەمىرى مۇھەممەد ئەلسانى بۇ خىل ئەھۋالنىڭ قاتار، كۈۋەيت ۋە ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكى قاتارلىق دۆلەتلەرنى ئۈچ كۈن ئىچىدە سۇ مەنبەسىدىن مەھرۇم قىلىدىغانلىقى توغرىسىدا ئاگاھلاندۇرغان ئىدى.

خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئورگىنى بۇلغىنىشتىن ئاگاھلاندۇردى

دۈشەنبە كۈنى (2025-يىلى 16-ئىيۇن) خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئورگىنى (IAEA) ئىراننىڭ ناتانزدىكى ئاساسلىق ئۇران قويۇلدۇرۇش ئەسلىھەلىرى ۋە ئىسپاھاندىكى بىر تەتقىقات ئورنىنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىغانلىقىنى دەلىللىدى. شۇنداقلا بۇ ئورۇنلارنىڭ سىرتىدىكى رادىياتسىيە سەۋىيەسىدە ھېچقانداق ئۆزگىرىش بولمىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.

خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەسى ئورگىنىنىڭ باشلىقى رافائىل مارىيانو گروسسى (Rafael Mariano Grossi) ناتانزنىڭ ئىچىدە خەتەرلىك ئۇران ئوكسىد گازىنىڭ قويۇپ بېرىلىشى سەۋەبىدىن ھەم رادىيولوگىيەلىك ھەمدە خىمىيەلىك بۇلغىنىش خەۋىپى بارلىقىنى، بۇ گازنىڭ نەپەس ئېلىشقا ۋە ئادەم تېرىسىگە ئېغىر زىيان يەتكۈزىدىغانلىقىنى ئېيتتى.

ئۇ ۋەزىيەتنى توغرا ئانالىز قىلىش ئۈچۈن ئىراندىن جىددىي تېخنىكىلىق ئۇچۇر تەلەپ قىلدى ۋە ھەربىي يىرىكچىلىكنىڭ داۋاملىق كۈچىيىشىنىڭ خەتەرلىك رادىيولوگىيەلىك خەۋپلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقى توغرىسىدا ئاگاھلاندۇردى.

ئۇ خەلقئارا ئاتوم ئېنېرگىيەىسى ئورگىنىدا مۇنداق دېدى: «بۇ ئەھۋال، ھاياتلىققا، مۇھىتقا تەھدىت سالىدۇ ۋە ئىراننىڭ يادرو قورالىغا ئېرىشىشىنى چەكلەش دىپلوماتىك تىرىشچانلىقلىرىنى كېچىكتۈرىدۇ.»