سىياسەت
2 مىنۇت ئوقۇش
خىتاي ياپونىيە پارلامېنت ئەزاسى سېكى ھېيغا جازا يۈرگۈزدى
خىتايدا تۇغۇلۇپ، كېيىن ياپونىيە پۇقرالىقىغا ئۆتكەن سېكى ھېي (خىتايچە ئىسمى شى پىڭ) خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيەسىنى ئوچۇق-ئاشكارا تەنقىد قىلغۇچىلارنىڭ بىرى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.
خىتاي ياپونىيە پارلامېنت ئەزاسى سېكى ھېيغا جازا يۈرگۈزدى
/ Reuters
September 8, 2025

خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى دۈشەنبە كۈنى بايانات بېرىپ، ياپونىيە پارلامېنت ئەزاسى سېكى ھېيغا تەيۋەن ۋە ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدىكى باشقا كېلىشمەسلىكلەر توغرىسىدا «يالغان ئۇچۇرلار»نى تارقاتقانلىقى سەۋەبىدىن جازا يۈرگۈزۈلگەنلىكىنى ئېلان قىلدى.

مىنىستىرلىق مەزكۇر شەخسنىڭ خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيەسىنى قاتتىق تەنقىد قىلغانلىقىنى ۋە ئۇزۇندىن بۇيان تەيۋەن، سېنكاكۇ ئاراللىرى ھەمدە ئۇيغۇر ئىلى، تىبەت ۋە خوڭكوڭ قاتارلىق رايونلارغا مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەردە «يالغان ئۇچۇرلار»نى تارقىتىپ كەلگەنلىكىنى بىلدۈردى.

باياناتتا يەنە ھېينىڭ خىتاي بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدا ئىمزالانغان تۆت سىياسىي ھۆججەت ۋە بىر خىتاي پىرىنسىپىنىڭ روھىغا ئېغىر دەرىجىدە خىلاپلىق قىلىدىغان، خىتاينىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئېغىر دەرىجىدە ئارىلىشىش ھېسابلىنىدىغان، دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى ۋە زېمىن پۈتۈنلىكىگە ئېغىر زىيان سالىدىغان تالاش-تارتىشلىق، ئۇرۇشقا چېتىشلىق ياسۇكۇنى ئىبادەتخانىسىنىمۇ ئاشكارا زىيارەت قىلغانلىقى قەيت قىلىندى.

1869-يىلى ئىمپېراتور مېيجى تەرىپىدىن ياسالغان ياسۇكۇنى ئىبادەتخانىسى مېيجى ئىسلاھاتىدىن بۇيانقى ئۇرۇشلاردا قازا قىلغان ياپون ئەسكەرلىرىگە ئاتاپ سېلىنغان.

بۈگۈنكى كۈندە بۇ ئىبادەتخانىدا ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدا ئۆلگەن 14 نەپەر ئۇرۇش جىنايەتچىسىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان ئىككى يېرىم مىليون ئۇرۇش قۇربانى خاتىرىلىنىدۇ.

بۇ ئىبادەتخانا ئۇزۇندىن بۇيان ياپونىيە بىلەن ئۇنىڭ قوشنىلىرى، بولۇپمۇ جەنۇبىي كورېيە ۋە خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى دىپلوماتىك جىددىيچىلىكنىڭ مەنبەسى بولۇپ كەلمەكتە. مەزكۇر دۆلەتلەر ئىبادەتخانىنى زىيارەت قىلىشنى ياپونىيەنىڭ ئۇرۇش تارىخىنى تولۇق ئېتىراپ قىلمىغانلىقىنىڭ بەلگىسى دەپ قارايدۇ.

ئىگىلىنىشىچە، ھېيغا قارىتىلغان جازالار ئۇنىڭ خىتاي زېمىنىدىكى كۆچمە ۋە مۇقىم مۈلۈكلىرى ھەمدە باشقا مال-مۈلۈكلىرىنى توڭلىتىش؛ خىتاي زېمىنىدىكى ئورگان ۋە شەخسلەرنىڭ ئۇنىڭ بىلەن سودا، ھەمكارلىق ۋە باشقا تۈردىكى پائالىيەتلەردە بولۇشىنى مەنئى قىلىش؛ ھەمدە ئۆزى ۋە بىۋاسىتە ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا خوڭكوڭ ۋە ئاۋمېننى قاتارلىق خىتايغا تەۋە جايلارغا كىرىش ۋىزىسى بەرمەسلىك ۋە ئۇ جايلارغا كىرىشىنى چەكلەش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.

بۇ قارار دۈشەنبە كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلغان.

ئىزدىنىڭ
ئىتالىيەدە يۇقىرى دەرىجىلىك ئۇچرىشىشلارنى ئۆتكۈزىدىغان خاقان فىداننىڭ كۈنتەرتىپىدە نېمىلەر بار؟
ناتو بىلەن ئەنگلىيە ئۇكرائىناغا تېخىمۇ كۆپ ياردەم بېرىشكە ۋەدە بەردى
مادۇرو: ئامېرىكا ۋېنېزۇئېلادا زەھەرلىك چېكىملىك ئەتكەسچىلىكى ئەمەس، ئەكسىچە نېفىت ئىزدەۋاتىدۇ
پولشا: رۇسىيە ئۇكرائىناغا قىلغان ھۇجۇملىرى جەريانىدا ھاۋا بوشلۇقىمىزنى كۆپ قېتىم دەپسەندە قىلدى
ياۋروپا ئىتتىپاقى 175.6 مىليارد ياۋرولۇق مۇداپىئە فوندى ئاجراتتى
پاكىستان: مۇسۇلمان دۆلەتلەر ‹قارا نىيەت دۆلەت› ئىسرائىلىيەگە قارشى بىرلىشىشى كېرەك
ترامپ: قاتارغا ھۇجۇم قىلىش قارارىنى نېتانياھۇ يالغۇز چىقاردى
شى جىنپىڭ: خىتاي شىمالىي كورېيە بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى كۈچەيتىشكە تەييار
پەلەستىن دۆلەت رەئىسى: غەززە ئۇرۇشىدىن كېيىنكى بىر يىل ئىچىدە سايلام ئۆتكۈزۈش پىلانلىنىۋاتىدۇ
نېپال نامايىشلاردا 19 ئادەم قازا قىلغاندىن كېيىن، ئىجتىمائىي تاراتقۇ چەكلىمىسىنى بىكار قىلدى
ئىسپانىيە باش ۋەزىرى «غەززەدىكى ئىرقىي قىرغىنچىلىق» نى توختىتىشنىڭ توققۇز چارىسىنى ئېلان قىلدى
ترامپ جەنۇبىي كورېيەلىك ئىشچىلارنىڭ قولغا ئېلىنىشىدىن كېيىن چەت ئەل شىركەتلىرىنى ئاگاھلاندۇردى
ترامپ ئامېرىكالىقلارنى تۇتقۇن قىلغان دۆلەتلەرنىڭ قارا تىزىملىكىنى تۇرغۇزدى
زېلېنسكىي رۇسىيەنىڭ ئۇكرائىنانىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقى يولىنى «ئاخىرىدا» قوبۇل قىلغانلىقىنى ئېيتتى
ترامپ 2026-يىللىق G20 يىغىنىنىڭ مىيامىدا چاقىرىلىدىغانلىقىنى جاكارلىدى
فىنلاندىيە ئىسرائىلىيە-پەلەستىن مەسىلىسىنى ئىككى دۆلەتلىك ھەل قىلىش چارىسىنى قوللايدۇ.