ئامېرىكا پىرېزىدېنتى دونالد ترامپ بۇ ھەپتە ئاسىياغا مۇھىم سەپەرگە چىقىشقا تەييارلانماقتا. ئۇنىڭ خىتاي رەھبىرى شى جىنپىڭ بىلەن ئۆتكۈزۈشى كۈتۈلۈۋاتقان ئۇچرىشىشى دۇنيا ئىقتىسادىغا زور تەسىرلەرنى ئېلىپ كېلىش ئېھتىماللىقى بولغانلىقى ئۈچۈن، ئالاقىدار تەرەپلەرنىڭ دىققىتى بۇ ئۇچرىشىشقا مەركەزلىشىشكە باشلىدى.

ترامپ چارشەنبە كۈنى بايانات ئېلان قىلىپ، مالايشىيا، ياپونىيە ۋە جەنۇبىي كورېيەنى ئۆز ئىچىگە ئالغان «چوڭ بىر سەپەر»گە چىقىشنى پىلانلاۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى. بۇ، ئۇنىڭ ئاقسارايغا قايتىپ كەلگەندىن كېيىن، تاموژنا بېجى ۋە جۇغراپىيەلىك-سىياسىي جىددىيچىلىكلەرگە تولغان بىر مەزگىلدىن كېيىن، بۇ رايونغا قىلىدىغان تۇنجى زىيارىتى بولىدۇ.

بۇ سەپەرنىڭ كۆپ قىسمى ئېنىقسىزلىقلار بىلەن تولغان. ئاقساراي بۇ ھەقتە ھېچقانداق تەپسىلاتنى ئاشكارىلىمىدى. ترامپ جەنۇبىي كورېيەدە شى جىنپىڭ بىلەن ئۆتكۈزۈلۈشى كۈتۈلۈۋاتقان ئۇچرىشىشنىڭ داۋاملىشىۋاتقان جىددىيچىلىكلەر سەۋەبىدىن ئەمەلگە ئاشماسلىقى مۇمكىنلىكى توغرىسىدا ئاگاھلاندۇردى.

بىراق، ترامپ دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ ئىككى ئىقتىسادىي گەۋدە ئوتتۇرىسىدىكى كەسكىن سودا ئۇرۇشىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ، خىتاي بىلەن «ياخشى» بىر كېلىشىم ھاسىل قىلىشنى ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى ئوچۇق-ئاشكارا بىلدۈردى. بۇ سودا ئۇرۇشى پۈتۈن دۇنيا مىقياسىدا زىلزىلە پەيدا قىلغان ئىدى.

ساھىبخان دۆلەتلەر بولسا، 79 ياشلىق بۇ رەھبەرنىڭ كۆڭلىنى ئېلىش ۋە تاموژنا بېجى ھەمدە بىخەتەرلىك ياردىمى مەسىلىلىرىدە ئەڭ ياخشى كېلىشىملەرنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن قىزىل گىلەم سېلىپ كۈتۈۋېلىشقا تەييارلانماقتا.

مالايشىيا ۋە ياپونىيە

ترامپنىڭ تۇنجى بېكىتى مالايشىيا بولۇپ، 26-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقى (ASEAN) نىڭ يۇقىرى دەرىجىلىكلەر يىغىنىغا قاتنىشىدۇ. ترامپ ئالدىنقى نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مەزگىلىدە بۇ گۇرۇپپىنىڭ يىغىنلىرىغا بىر قانچە قېتىم قاتناشمىغان ئىدى.

ترامپنىڭ مالايشىيا بىلەن بىر سودا كېلىشىمى ئىمزالىشى كۈتۈلمەكتە. لېكىن تېخىمۇ مۇھىمى، ئۇ تايلاند بىلەن كامبودژا ئوتتۇرىسىدا بىر تىنچلىق كېلىشىمىنىڭ ئىمزالىنىشىغا گۇۋاھچى بولىدۇ. بۇ، ترامپنىڭ نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتىغا ئېرىشىش يولىدىكى يەنە بىر قەدىمى ھېسابلىنىدۇ.

مالايشىيا باش مىنىستىرى ئەنۋەر ئىبراھىم چارشەنبە كۈنى قىلغان سۆزىدە: «پىرېزىدېنت ترامپ تايلاند بىلەن كامبودژا ئوتتۇرىسىدىكى تىنچلىق سۆھبەتلىرىنىڭ تېخىمۇ ئاكتىپ نەتىجىلەرنى بېرىشىنى كۆرۈشنى خالايدۇ» دېدى.

ئامېرىكا رەھبىرىنىڭ يەنە يۇقىرى دەرىجىلىكلەر يىغىنى جەريانىدا بىرازىلىيە پىرېزىدېنتى لۇئىز ئىناسىيۇ لۇلا دا سىلۋا بىلەن كۆرۈشۈپ، ئايلاردىن بېرى داۋاملىشىۋاتقان جىددىيچىلىكتىن كېيىن مۇناسىۋەتلەرنى ياخشىلىشى مۆلچەرلەنمەكتە.

ترامپنىڭ كېيىنكى بېكىتى توكيو بولىدۇ. ئۇ بۇ يەردە، مۇشۇ ھەپتە ياپونىيەنىڭ تۇنجى ئايال باش ۋەزىرى بولۇپ تەيىنلەنگەن كونسېرۋاتىپ سىياسەتچى سانائې تاكائىچى بىلەن كۆرۈشۈش پۇرسىتىگە ئېرىشىدۇ.

ياپونىيە ترامپنىڭ دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى دۆلەتلەرگە يۈرگۈزگەن تاموژنا بېجىنىڭ ئەڭ ئېغىرلىرىدىن قۇتۇلۇپ قالالىغان ئىدى. ترامپ بۇ تاموژنا بېجىنى ئامېرىكانى «ئېكسپلاتاتسىيە قىلىۋاتقان» ئادالەتسىز سودا تەڭپۇڭسىزلىقىنى ئاخىرلاشتۇرۇش ئۈچۈن يۈرگۈزۈشنى قارار قىلغانلىقىنى ئېيتقانىدى.

شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ترامپ ياپونىيەنىڭ رۇسىيەدىن ئېنېرگىيە ئىمپورت قىلىشنى توختىتىشىنى ۋە غەربتىكى ئىتتىپاقداشلىرىغا ئوخشاش دۆلەت مۇداپىئە خىراجىتىنى ئاشۇرۇشىنى تەلەپ قىلغان ئىدى.

جەنۇبىي كورېيەدە شى جىنپىڭ بىلەن كۆرۈشەمدۇ؟

لېكىن، بۇ قېتىمقى زىيارەتنىڭ ئەڭ يۇقىرى پەللىسى، ترامپنىڭ 29-ئۆكتەبىر ئاسىيا-تىنچ ئوكيان ئىقتىسادىي ھەمكارلىق تەشكىلاتى (APEC) يۇقىرى دەرىجىلىكلەر يىغىنى ئۈچۈن جەنۇبىي كورېيەگە يېتىپ بېرىشى ۋە شى جىنپىڭ بىلەن كۆرۈشۈش ئېھتىماللىقى بولىدۇ.

ئىككى رەھبەرنىڭ ترامپ ۋەزىپىگە قايتا ئولتۇرغاندىن بۇيان تۇنجى قېتىم بىر يەرگە جەم بولۇشى، ۋاشىنگتون بىلەن بېيجىڭ ئوتتۇرىسىدىكى سودا ئۇرۇشىنى پەسەيتىشى مۇمكىن. لېكىن بېيجىڭنىڭ ئاز ئۇچرايدىغان مېتاللارغا قاراتقان چەكلىمىلىرى ترامپنى غەزەپلەندۈرگەن ئىدى.

ترامپ دەسلەپتە بۇ ئۇچرىشىشنى بىكار قىلىش بىلەن تەھدىت سېلىپ، يېڭى تاموژنا باجلىرىنى يۈرگۈزدى. ئەمما ئاخىرىدا ئۇچرىشىشنىڭ ئۆتكۈزۈلىدىغانلىقىنى ئېيتتى. شۇنداقتىمۇ، سەيشەنبە كۈنى ئۇ: «بەلكىم ئۆتكۈزۈلمەسلىكىمۇ مۇمكىن» دېدى.

ئۇ چارشەنبە كۈنى قىلغان سۆزىدە، شى جىنپىڭ بىلەن «ھەممە ئىش» ھەققىدە بىر كېلىشىم ھاسىل قىلىشنى ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى ۋە خىتاي رەھبىرىنىڭ رۇسىيە پىرېزىدېنتى ۋىلادىمىر پۇتىننى ئۇكرائىنا ئۇرۇشىنى ئاخىرلاشتۇرۇشقا قايىل قىلىشتا «زور تەسىرى» بولۇشىنى كۈتىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

تەھلىلچىلەر بۇ ئۇچرىشىشتا چوڭ بىر ئىلگىرىلەش بولۇشىنى كۈتمەسلىك كېرەكلىكى توغرىسىدا ئاگاھلاندۇردى.

بىرۇكىڭس تەتقىقات ئورنىنىڭ ئالىي دەرىجىلىك تەتقىقاتچىسى رايان ھاس: «بۇ ئۇچرىشىش، مۇناسىۋەتتە بىر بۇرۇلۇش نۇقتىسى بولۇشتىن كۆرە، ھازىرقى داۋاملىشىۋاتقان بىر جەريان ئىچىدىكى بىر سانلىق مەلۇمات نۇقتىسى بولىدۇ» دېدى.

جەنۇبىي كورېيە ئۆزىنىڭ سودا كېلىشىمىنى قولغا كەلتۈرۈشكە تىرىشىش بىلەن بىرگە، ترامپقا دۆلەتنىڭ ئەڭ ئالىي ئوردېنى بولغان «بۈيۈك مۇگۇڭخۋا ئوردېنى» نى بېرىش ئارقىلىق ئاز كۆرۈلىدىغان بىر قەدەمنى بېسىشنى ئويلىشىۋاتقانلىقى خەۋەر قىلىنماقتا.

شىمالىي كورېيە مەسىلىسىمۇ كۈنتەرتىپتە بولىدۇ. بۇ دۆلەت ترامپنىڭ زىيارىتىدىن بىر نەچچە كۈن ئىلگىرى، يەنى چارشەنبە كۈنى، بىر نەچچە دانە باللىستىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا قويۇپ بەردى.

ترامپ تۇنجى ۋەزىپە ئۆتەش مەزگىلىدە بىر نەچچە قېتىم كۆرۈشكەن شىمالىي كورېيە رەھبىرى كىم جوڭئۇن بىلەن كۆرۈشۈشنى ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى ئېيتتى. ئەمما ئاقساراينىڭ بۇ قېتىم يېڭى بىر ئۇچرىشىشنى پىلانلىغانلىقىغا دائىر خەۋەرلەر تېخى دەلىللەنمىدى.