ئەلىبابا «پۇل-مۇئامىلە ۋاقتى گېزىتى» نىڭ خەۋىرىنى رەت قىلدى

ئەلىبابا شىركىتى «پۇل-مۇئامىلە ۋاقتى گېزىتى» نىڭ خەۋىرىنى «پۈتۈنلەي يالغان» دەپ رەت قىلدى ۋە بۇ خەۋەرگە مەنبە كۆرسىتىلگەن ئاقساراي ھۆججىتىنى، «يامان غەرەزلىك جامائەتچىلىكنى قايمۇقتۇرۇش ھەرىكىتى» دېدى.

خىتاينىڭ تېخنىكا گىگانت شىركىتى ئەلىبابا (Alibaba)، بېيجىڭنىڭ ئامېرىكانى ھۇجۇم نىشانى قىلىشىغا ياردەم قىلغانلىقى توغرىسىدىكى خەۋەرلەرنى رەت قىلدى. شىركەت شەنبە (15-نويابىر) كۈنى فرانسىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقىغا بەرگەن باياناتىدا، يېقىنقى مەزگىلدىكى تاراتقۇلارنىڭ خەۋىرى «پۈتۈنلەي يالغان» دېدى.

«پۇل-مۇئامىلە ۋاقتى گېزىتى» شەنبە كۈنى ئەتىگەن ئاقساراينىڭ گېزىتكە بەرگەن باياناتىغا ئاساسەن، ئەلىبابا شىركىتىنىڭ «ئامېرىكا نىشانلىرىغا قارشى خىتاي ئارمىيەسىنىڭ <ھەرىكىتى> گە تېخنىكىلىق ياردەم قىلغانلىقى» نى خەۋەر قىلدى.

خەۋەردە، ئەلىبابا شىركىتىنىڭ «IP»  ئادرېسلىرى، سىمسىز تور ئۇچۇرلىرى ۋە پۇل تۆلەش خاتىرىسى قاتارلىق خېرىدارلارنىڭ سانلىق مەلۇماتلىرىنى خىتاي دائىرىلىرىگە ۋە خىتاي خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىگە بەرگەنلىكى ئىلگىرى سۈرۈلدى.

«پۇل-مۇئامىلە ۋاقتى گېزىتى» ئاقساراينىڭ بۇ ھەرىكەتلەرنىڭ ئامېرىكا خەۋپسىزلىكىگە تەھدىت ئېلىپ كېلىدىغانلىقىغا ئىشىنىدىغانلىقىنى ئەسكەرتىپ، بۇ دەۋالارنى مۇستەقىل دەلىللىيەلمىگەنلىكىنى بىلدۈردى.

ئەلىبابا گۇرۇھىنىڭ باياناتچىسى فىرانسىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقىغا بەرگەن باياناتىدا: «خەۋەردىكى قاراشلار ۋە ئىشارەتلەر پۈتۈنلەي خاتا» دېدى.

خىتاينىڭ خاڭجۇ شەھىرىگە جايلاشقان بۇ شىركەت بۇ خەۋەرنى «يېقىندىن پىرېزىدېنت ترامپنىڭ خىتاي بىلەن تۈزگەن سودا كېلىشىمىگە بۇزغۇنچىلىق قىلماقچى بولغان خائىن بىر كۈچنىڭ ئوچۇقتىن-ئوچۇق باشلىغان يامان غەرەزلىك خەلق ئاممىسىنى قايمۇقتۇرۇش ھەرىكىتى» دەپ ئاتىدى.

بۇ تالاش-تارتىش تېخنولوگىيە ئۈستۈنلۈكى ئۈچۈن رىقابەتلىشىۋاتقان بېيجىڭ بىلەن ۋاشىنگتون ئوتتۇرىسىدىكى گۇمانلارنى ئاشكارىلاپ قويدى.

ئامېرىكا پىرېزىدېنتى دونالد ترامپ يانۋاردا ۋەزىپىگە ئولتۇرغاندىن بۇيان، خىتاي بىلەن بولغان قاتتىق سودا ئۇرۇشىنى قايتىدىن قوزغىدى. بىر نەچچە ئايلىق ئۆز ئارا تاموژنا بېجى ئۇرۇشىدىن كېيىن، ئۆتكەن ئاينىڭ ئاخىرىدا ترامپ بىلەن شى جىنپىڭ بىر يىللىق ئۇرۇش توختىتىشقا قوشۇلدى.

خىتاينىڭ ئامېرىكادىكى ئەلچىخانىسىنىڭ باياناتچىسىمۇ بۇ خەۋەردە تىلغا ئېلىنغان باياناتلارنى رەت قىلدى. لىيۇ پېڭيۈ ئېكس (X) بېتىدە ئېلان قىلغان باياناتىدا: «خىتاي ھۆكۈمىتى ... ھەرگىزمۇ يەرلىك قانۇنلارغا خىلاپلىق قىلىپ، چەت ئەللەردە تۇرۇشلۇق سانلىق مەلۇماتلارنى توپلاش ياكى ساقلش توغرىسىدا شىركەت ياكى شەخسلەردىن تەلەپ قىلمايدۇ» دېدى.

بۇ خەۋەر ۋاشىنگتوندا خىتاينىڭ جاسۇسلۇق مەقسىتىدە ئىلغار تېخنىكىنى ئىشلىتىش يوشۇرۇن كۈچىگە بولغان ئەندىشىلەرگە يەنە بىر يېڭى بىر ئەندىشە قوشتى.

پەيشەنبە (13-نويابىر) كۈنى كالىفورنىيەگە جايلاشقان سۈنئىي ئەقىل شىركىتى ئانتروپىك (Anthropic)، ئاساسەن سۈنئىي ئەقىل ئارقىلىق ئېلىپ بېرىلغان تۇنجى قېتىملىق دەلىللەنگەن تور جاسۇسلۇقى دەپ ئاتالغان ھەرىكەتنى بايقاپ، ئالدىنى ئالغنلىقىنى ئېلان قىلدى.

ئانتروپىك بۇ ھەرىكەتلەرنىڭ GTG-1002 دەپ ئاتالغان «خىتاي دۆلىتى قوللايدىغان بىر گۇرۇپپا» غا ئائىت ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى .

خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ باياناتچىسى لىن جيەن جۈمە (14-نويابىر) كۈنىدىكى ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنىدا بۇ خەۋەر توغرىسىدا سوئال سورالغاندا، «تەپسىلاتلارنى ئېنىق بىلمەيدىغانلىقى» نى ئېيتىپ، بېيجىڭنىڭ كومپيۇتېر جاسۇسلۇقى ھەرىكەتلىرىگە داۋاملىق قارشى تۇرۇپ كەلگەنلىكىنى سۆزلىرىگە قوشۇپ قويدى.